Σε μια περίοδο όπου η ελληνική περιφέρεια αντιμετωπίζεται από το πολιτικό σύστημα ως γεωγραφική υποσημείωση, η στάση του Ευρωβουλευτή της ΝΙΚΗΣ κ. Νικολάου Αναδιώτη αποδεικνύει ότι υπάρχουν ακόμη εκπρόσωποι της χώρας μας που δεν αντιλαμβάνονται τις τοπικές κοινωνίες ως στατιστικά μεγέθη αλλά ως ζωντανές κοινότητες με δικαίωμα σε σεβασμό, ακρόαση και θεσμική υπεράσπιση.
Η Χίος —ένα νησί με τεράστια ιστορική, πολιτιστική και περιβαλλοντική βαρύτητα— έχει ήδη βρεθεί δύο φορές στο επίκεντρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χάρη στις παρεμβάσεις του. Κανένας άλλος Έλληνας Ευρωβουλευτής δεν έχει δείξει αντίστοιχο ενδιαφέρον, ούτε έχει καταθέσει γραπτές ερωτήσεις για ζητήματα που αγγίζουν τόσο κρίσιμα το μέλλον του νησιού, από τις περιβαλλοντικές απειλές μέχρι την προστασία της ζωής και της φυσικής κληρονομιάς του.
Η πρώτη παρέμβαση του κ. Αναδιώτη αφορούσε ένα ζήτημα που έχει προκαλέσει έντονη κοινωνική αναστάτωση: τη σχεδιαζόμενη εξόρυξη αντιμονίου στη Χίο. Πρόκειται για μια δραστηριότητα που, σύμφωνα με δημοσιεύματα και τοπικές αντιδράσεις, βρίσκεται κοντά σε περιοχές υψηλής οικολογικής και πολιτιστικής αξίας, καθώς και σε προστατευόμενες ζώνες. Το αντιμόνιο, μέταλλο στρατηγικής σημασίας για την αμυντική βιομηχανία, τα ηλεκτρονικά και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, περιλαμβάνεται στις κρίσιμες πρώτες ύλες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ωστόσο, για τους κατοίκους της Χίου, η εξόρυξή του αποτελεί ένα σχέδιο που απειλεί το φυσικό περιβάλλον, τη βιοποικιλότητα, τις υδατικές πηγές, καθώς και δύο βασικούς πυλώνες της τοπικής οικονομίας, τον τουρισμό και τη γεωργική παραγωγή. Ο Ευρωβουλευτής της ΝΙΚΗΣ ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τοποθετηθεί με σαφήνεια: πώς διασφαλίζονται η βιώσιμη ανάπτυξη, η περιβαλλοντική προστασία και, κυρίως, η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στις αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον της;
Η απάντηση της Επιτροπής ήταν αποκαλυπτική ως προς το θεσμικό πλαίσιο και τις ευθύνες του κράτους-μέλους. Παρότι το έργο βρίσκεται ακόμη σε στάδιο σχεδιασμού, η Επιτροπή υπενθύμισε ότι απαιτούνται πλήρεις εκτιμήσεις και αξιολογήσεις για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον και στις τοπικές κοινωνίες.
Με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία, οι χώρες οφείλουν να αποφασίζουν εάν απαιτείται εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, λαμβάνοντας υπόψη την τοποθεσία, το μέγεθος και τον τύπο του έργου. Εφόσον η εκτίμηση κριθεί αναγκαία, πρέπει να ενσωματώνει την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, του περιβάλλοντος και τη γνώμη της τοπικής κοινωνίας. Σε περίπτωση που επηρεάζονται περιοχές Natura 2000, ενεργοποιούνται οι αυστηρότερες ευρωπαϊκές διατάξεις για τη διατήρηση της φύσης.
Η Επιτροπή τόνισε ακόμη ότι τα έργα οφείλουν να πληρούν όλα τα κριτήρια βιωσιμότητας και να αποφεύγουν κάθε δυσμενή επίπτωση στην κοινωνία και τη δημόσια υγεία. Υπενθύμισε, τέλος, ότι η κύρια ευθύνη συμμόρφωσης με το ευρωπαϊκό δίκαιο ανήκει στα κράτη-μέλη και ότι τα εθνικά μέσα έννομης προστασίας αποτελούν το βασικό εργαλείο αντιμετώπισης πιθανών παραβιάσεων.
Η δεύτερη γραπτή ερώτηση του κ. Αναδιώτη, ήρθε ως θεσμική τοποθέτηση σε μια πραγματική καταστροφή: τις μεγάλες πυρκαγιές της Χίου τον Αύγουστο του 2025. Οι φωτιές έπληξαν ιδιαίτερα τη Βολισσό και την Ποταμιά, καταστρέφοντας δασικές εκτάσεις, απειλώντας οικισμούς και φέρνοντας σε άμεσο κίνδυνο το βυζαντινό κάστρο της περιοχής. Παρά την ενεργοποίηση του μηχανισμού rescEU, η ανταπόκριση κρίθηκε από πολλούς ανεπαρκής, γεγονός που άνοιξε μια μεγάλη συζήτηση για την αποτελεσματικότητα της ευρωπαϊκής πολιτικής προστασίας και τη δυνατότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στηρίξει άμεσα τις πληγείσες κοινότητες.
Ο Ευρωβουλευτής της ΝΙΚΗΣ έθεσε τρία κομβικά ερωτήματα: πώς θα ενισχυθεί ο rescEU για να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά σε δασικές πυρκαγιές σε περιοχές υψηλού κινδύνου όπως η Χίος, ποιες πρωτοβουλίες εξετάζονται για την αποκατάσταση των περιοχών Natura που υπέστησαν ζημιές και πώς η ΕΕ θα ενισχύσει τη συνεργασία των κρατών-μελών ως προς την πρόληψη και τη διαχείριση φυσικών καταστροφών.
Η απάντηση της Επιτροπής, αυτή τη φορά εκ μέρους της κ. Lahbib, ανέδειξε μια σειρά σημαντικών εξελίξεων σε επίπεδο ευρωπαϊκής πολιτικής. Τον Ιούλιο του 2025 προτάθηκε η αναθεώρηση του μηχανισμού πολιτικής προστασίας της ΕΕ, με στόχο την ενίσχυση της πρόληψης, της ετοιμότητας και της αντίδρασης απέναντι σε κρίσεις.
Παράλληλα, η Επιτροπή προτίθεται να επεκτείνει το στρατηγικό απόθεμα rescEU, ενώ στο νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο προβλέπεται η διάθεση 10,7 δισ. ευρώ για δράσεις πολιτικής προστασίας και αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης στον τομέα της υγείας. Στο ίδιο πλαίσιο, η πρόεδρος της Επιτροπής ανακοίνωσε τη δημιουργία νέου ευρωπαϊκού κόμβου πολιτικής προστασίας στην Κύπρο, ο οποίος θα ενισχύσει τη δυνατότητα άμεσης παρέμβασης σε χώρες της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Επιτροπή υπενθύμισε επίσης τις υποχρεώσεις των κρατών-μελών για την προστασία και αποκατάσταση των περιοχών Natura 2000, βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους και του νέου κανονισμού για την αποκατάσταση της φύσης.
Το ευρωπαϊκό πλαίσιο προβλέπει επίσης σειρά εργαλείων για τη στήριξη των γεωργών και των πληγεισών περιοχών μέσω της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, καθώς και τη δυνατότητα ενεργοποίησης του Ταμείου Αλληλεγγύης της ΕΕ και άλλων χρηματοδοτικών μηχανισμών όπως το Ταμείο Ανάκαμψης και το πρόγραμμα RESTORE, που επιτρέπει ευέλικτη ανακατανομή κονδυλίων για σκοπούς αποκατάστασης.
Με τις δύο αυτές παρεμβάσεις, ο κ. Αναδιώτης ανέδειξε το γεγονός ότι η Χίος δεν μπορεί να παραμένει στο περιθώριο των ευρωπαϊκών συζητήσεων. Επί δεκαετίες, τα νησιά της χώρας είτε αγνοούνται είτε χρησιμοποιούνται ως πεδίο πολιτικών πειραματισμών. Τα νησιά του Αιγαίου δεν είναι κάποια σημεία σε έναν χάρτη αλλά καρδιά της Ελλάδας και η ΝΙΚΗ επιμένει ότι η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι ισχυρή αν οι τοπικές κοινωνίες μένουν αδύναμες.
Η παρέμβαση της ΝΙΚΗΣ στο Ευρωκοινοβούλιο έδειξε ότι υπάρχει άλλος δρόμος, εκείνος της υπεράσπισης των τοπικών κοινωνιών, της προάσπισης του περιβάλλοντος, της ενίσχυσης της πολιτικής προστασίας και της διεκδίκησης ευρωπαϊκών πολιτικών που δεν μένουν στα χαρτιά αλλά γίνονται πράξη.