Ζούμε μια μετάβαση που δεν μοιάζει με τις προηγούμενες. Δεν αφορά απλώς την τεχνολογία, αλλά την ίδια την ύπαρξή μας ως πρόσωπα με ελευθερία, βούληση και αυτονομία. Η μετατροπή της κοινωνίας σε αχρήματη είναι μόνο το ένα κομμάτι ενός μεγαλύτερου παζλ.
Από τη μία πλευρά, παρατηρούμε την κατάργηση των φυσικών γκισέ στις τράπεζες, την αντικατάσταση του μετρητού με κάρτες και εφαρμογές, και την ολοένα αυξανόμενη πίεση προς μια ολοκληρωτικά ψηφιακή οικονομία. Από την άλλη, εμφανίζονται νέα εργαλεία μαζικής διαχείρισης: προσωπικός αριθμός πολίτη, ενιαίοι ψηφιακοί φάκελοι υγείας, ψηφιακή ταυτότητα, ενώ στον ορίζοντα κυριαρχεί η ραγδαία εξέλιξη της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI).
Μαζί, όλα αυτά συγκλίνουν σε ένα ερώτημα που δεν μπορούμε πλέον να αποφύγουμε.
Καταργείται σταδιακά το αυτεξούσιο του ανθρώπου;
Ο πολίτης σήμερα παραδίδει, άλλοτε συνειδητά και άλλοτε όχι, την ελευθερία του σε κεντρικές βάσεις δεδομένων, αλγορίθμους και αυτόματες αποφάσεις. Η Τεχνητή Νοημοσύνη αναλαμβάνει να αξιολογεί, προβλέπει και κατευθύνει. Οι επιλογές του πολίτη φιλτράρονται, ταξινομούνται και ενίοτε καθοδηγούνται – από ένα σύστημα που δεν ελέγχει ούτε καταλαβαίνει πλήρως.
Ο Προσωπικός Αριθμός, που παρουσιάζεται ως εργαλείο απλοποίησης, γίνεται τελικά κλειδί για τον απόλυτο συγχρονισμό όλων των δεδομένων του ατόμου: οικονομικά, υγειονομικά, νομικά, κοινωνικά. Όταν όλα αυτά ενοποιούνται κάτω από ένα μοναδικό ψηφιακό αποτύπωμα, τότε η απώλεια του μετρητού δεν είναι απλώς αλλαγή στο μέσο συναλλαγής — είναι μετατόπιση ισχύος.
Στην πράξη, όταν δεν έχεις μετρητά, δεν μπορείς να “υπάρχεις” έξω από το σύστημα. Δεν μπορείς να αγοράσεις, να προσφέρεις, να βοηθήσεις ή να προστατευτείς αν το ψηφιακό σου προφίλ είναι μπλοκαρισμένο, επιτηρούμενο ή ταξινομημένο ως “ανεπιθύμητο”.
Η Σουηδία, που κάποτε ήταν πρότυπο της αχρήματης μετάβασης, υποχρεώθηκε να ανακτήσει τα μετρητά. Διαπίστωσε έμπρακτα πως η πλήρης ψηφιοποίηση αφήνει πίσω ευάλωτους ανθρώπους και δημιουργεί ένα τεχνοκρατικό καθεστώς με μηδενική ανεκτικότητα στην απόκλιση.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση από την πλευρά της ξεκαθάρισε: «Δεν σας είπαμε να κόψετε τα μετρητά». Αλλά τα μέτρα σε πολλές χώρες δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Ποιος ευθύνεται; Και πιο σημαντικά: ποιος αποφασίζει;
Η Τεχνητή Νοημοσύνη, η πλήρης ψηφιοποίηση και η κατάργηση της φυσικής παρουσίας σε κάθε πτυχή της ζωής, μας φέρνουν πιο κοντά σε ένα σύστημα όπου ο άνθρωπος δεν είναι πια κυρίαρχος — αλλά απλώς ένας διαχειριζόμενος κόμβος δεδομένων.
Ο αγώνας για τα μετρητά δεν είναι ρομαντικός. Είναι υπαρξιακός. Δεν υπερασπιζόμαστε ένα παλιό νόμισμα, αλλά το δικαίωμα να υπάρχουμε εκτός αλγορίθμου. Το αυτεξούσιο δεν είναι απλώς μια λέξη από θεολογία ή φιλοσοφία. Είναι το θεμέλιο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Το να πεις “όχι” στην πλήρη ψηφιοποίηση δεν σε κάνει τεχνοφοβικό. Σε κάνει άνθρωπο με κριτική σκέψη. Κι αυτό, στις μέρες μας, είναι επαναστατικό.
Η ΝΙΚΗ προτείνει τη συνταγματική κατοχύρωση του μετρητού ως νόμιμου και υποχρεωτικά αποδεκτού μέσου συναλλαγής. Αντιτίθεται στην υποχρεωτική ψηφιακή επιτήρηση και στη συγκέντρωση όλων των προσωπικών δεδομένων υπό έναν προσωπικό αριθμό.Υπερασπίζεται το δικαίωμα του πολίτη να επιλέγει πώς θα συναλλάσσεται και πώς θα ζει — υπέρ της ελευθερίας, της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του αυτεξουσίου.
