Η πρόσφατη αμυντική συμφωνία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Πακιστάν αποτελεί ένα ακόμα βήμα προς την δημιουργία ενός ισλαμικού ΝΑΤΟ. Είναι μια συμφωνία που θα μπορούσε να επεκταθεί και να καλύψει και άλλες ισλαμικές χώρες. Μπορεί να αλλάξει την πορεία της Μέσης Ανατολής. Οι 170 πυρηνικές κεφαλές του Πακιστάν παρέχουν στους Σαουδάραβες ένα ισχυρό αποτρεπτικό μέσο. Το γεγονός αυτό που πέρασε σχεδόν απαρατήρητο στις περισσότερες δυτικές πρωτεύουσες, έχει σημαντικό αντίκτυπο στη γεωπολιτική σκηνή.
Πρόκειται για ένα ισλαμικό ΝΑΤΟ υπό διαμόρφωση, καθώς στον πυρήνα της συμφωνίας βρίσκεται η ρήτρα που αναφέρει ότι «οποιαδήποτε επίθεση εναντίον οποιασδήποτε εκ των δύο χωρών θα θεωρείται επίθεση εναντίον και των δύο». Το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ ορίζει το ίδιο και αποτελεί την ακρογωνιαίο λίθο της συλλογικής άμυνας που δεσμεύει τα μέλη της συμμαχίας. Εάν ένας σύμμαχος δεχθεί επίθεση, κάθε μέλος θα το θεωρήσει επίθεση εναντίον όλων και θα αναλάβει δράση για να βοηθήσει.
Αυτή η ρήτρα αναφέρεται και συζητιέται συχνά ως προς την πιθανότητα εφαρμογής της εναντίον της Ρωσίας, σε περίπτωση επέκτασης του πολέμου πέρα των ορίων της Ουκρανίας. Το Πακιστάν και η Σαουδική Αραβία έχουν μακροχρόνια σχέση.
Το Πακιστάν είναι πάντα πρόθυμο να υπερασπιστεί τους ιερούς τόπους της Μέκκας και της Μεδίνας. Η νέα συμφωνία μεταξύ της σουνιτικής Σαουδικής Αραβίας, μιας χώρας που θεωρείται η καρδιά του ισλαμικού κόσμου, και του Πακιστάν – του μόνου μουσουλμανικού πυρηνικού έθνους – είναι βέβαιο ότι θα θέσει μια νέα τάξη πραγμάτων.
Ο υπουργός Άμυνας του Πακιστάν, Χαουάτζα Ασίφ, δήλωσε ότι «η αποτροπή που λαμβάνουμε από τα πυρηνικά όπλα, και από ό,τι άλλο στρατιωτικό μέσο διαθέτουμε, θα διατεθεί στη Σαουδική Αραβία σύμφωνα με αυτή τη συμφωνία». Το Πακιστάν δεν έχει επίσης αποκλείσει την ένταξη και άλλων ισλαμικών εθνών στον συνασπισμό και ο αναπληρωτής πρωθυπουργός του, Ισάκ Νταρ, δήλωσε ότι «και άλλες χώρες έχουν εκφράσει την επιθυμία για παρόμοιες ρυθμίσεις». Η «Συμφωνία Αμοιβαίας Στρατηγικής Άμυνας» υπεγράφη από τον Σαουδάραβα πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν και τον πρωθυπουργό του Πακιστάν Σεχμπάζ Σαρίφ.
Η υπογραφή έλαβε χώρα μια εβδομάδα αφότου το Ισραήλ εξαπέλυσε αεροπορικές επιδρομές εναντίον αξιωματούχων της Χαμάς που συζητούσαν τις προτάσεις των ΗΠΑ για κατάπαυση του πυρός σε ένα κυβερνητικό συγκρότημα του Κατάρ. Η άνευ προηγουμένου επίθεση στην Ντόχα διέλυσε την ψευδαίσθηση της αμερικανικής αξιοπιστίας στην περιοχή για τις πλούσιες αραβικές χώρες και τις χώρες του Κόλπου.
Οι απειλητικές στρατιωτικές επιθέσεις του Ισραήλ – στο Ιράν, τον Λίβανο, την Υεμένη, τη Συρία και το Κατάρ – έχουν επισπεύσει την ιδέα μιας δικής τους προστατευτικής πυρηνικής ομπρέλας. Ένα Πακιστάν με οικονομικά προβλήματα, πολιτικά ασταθές και πρόθυμο να μοιραστεί τα όπλα του, είναι μια win-win επιλογή και για τις δύο χώρες. Η Σαουδική Αραβία το θέτει στο επίκεντρο του ισλαμικού κόσμου.
Το Πακιστάν και η Τουρκία έχουν εξαιρετικές σχέσεις. Σημαντική περίοδος ανάπτυξης των σχέσεων τους ήταν η εποχή του Ψυχρού πολέμου. Συμμετείχαν στο σύμφωνο της Βαγδάτης το 1955 και στην μετεξέλιξη του το 1964. Το σύμφωνο έληξε οριστικά με την Ιρανική επανάσταση του 1979. Εκείνη την εποχή τα δύο αυτά κράτη αποτελούσαν το στρατηγικό πλεονέκτημα των ΗΠΑ και της Δύσης στην περιοχή. Είναι γνωστή η υποστήριξη του Πακιστάν προς την Τουρκία στο Κυπριακό.
Σήμερα πλέον οι δύο χώρες έχουν στο τιμόνι τους ηγέτες ισλαμιστικής ιδεολογίας και μέρα με την μέρα απομακρύνονται ολοένα και περισσότερο από την Δύση. Αλληλοϋποστηρίζονται σε πλήθος διπλωματικών τους θεμάτων, με σημαντικότερα το ζήτημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ για την Τουρκία και του Κασμίρ για το Πακιστάν.
Απέναντι στην απειλή αυτή, της ισλαμικής στρατιωτικής συμμαχίας που εξαπλώνεται στην Μέση Ανατολή και που θα επηρεάσει στο μέλλον και την χώρα μας η κατάλληλη απάντηση θα ήταν η δημιουργία ενός τετραμερούς γεωπολιτικού άξονα. Μια σύμπραξη Ελλάδας, Κύπρου, Ινδίας, Ισραήλ θα μπορούσε να προσφέρει σημαντικά γεωπολιτικά, ενεργειακά και στρατηγικά οφέλη για την Ελλάδα. Η επιδίωξη μιας τέτοιας συμμαχίας θα ήταν εθνικά επωφελής για τους παρακάτω λόγους:
1. Ενίσχυση της γεωστρατηγικής θέσης της Ελλάδας
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Μια στενότερη συνεργασία με χώρες όπως το Ισραήλ και η Ινδία (που έχουν αυξανόμενη επιρροή στην παγκόσμια σκηνή) ενισχύει τον ρόλο της ως σταθεροποιητικού παράγοντα στην Ανατολική Μεσόγειο.
2. Αντιστάθμισμα στην τουρκική επιρροή
Η Τουρκία προσπαθεί να αυξήσει την επιρροή της στην περιοχή μέσω ενεργειών σε Συρία, Λιβύη, Καύκασο και τα Βαλκάνια. Η Ινδία και το Ισραήλ βλέπουν την Τουρκία με καχυποψία, ειδικά λόγω της στήριξης της Άγκυρας στο Πακιστάν και τις ισλαμιστικές ομάδες. Έτσι, υπάρχει συγκλίνουσα γεωπολιτική στόχευση.
3. Συνεργασία στην άμυνα και ασφάλεια
Το Ισραήλ και η Ινδία είναι τεχνολογικά προηγμένες χώρες στον τομέα της άμυνας. Το Ισραήλ είναι βασικός προμηθευτής αμυντικού υλικού στην Ελλάδα. Η Ινδία έχει ένα από τα ισχυρότερα στρατιωτικά αποθέματα στον κόσμο και σημαντική εμπειρία στην αντιμετώπιση ασύμμετρων απειλών. Μια συνεργασία μπορεί να οδηγήσει σε κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, ανταλλαγή πληροφοριών, συμπαραγωγή αμυντικού εξοπλισμού.
4. Ενεργειακή συνεργασία και ασφάλεια
Η Ελλάδα και η Κύπρος μπορούν να λειτουργήσουν ως πύλη για την μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ προς την Ευρώπη, παρακάμπτοντας την Τουρκία. Παράλληλα, το Ισραήλ έχει κοιτάσματα φυσικού αερίου στη Μεσόγειο. Η Ινδία είναι τεράστια αγορά ενέργειας και μπορεί να επενδύσει ή να αγοράσει LNG. Η Ελλάδα προσφέρει λιμάνια και υποδομές (π.χ.Αλεξανδρούπολη, Ρεβυθούσα, FSRUs)
5. Τεχνολογική και ψηφιακή συνεργασία
Το Ισραήλ είναι κορυφαίο σε τεχνολογία, cybersecurity, νεοφυείς επιχειρήσεις (startups), ενώ η Ινδία είναι παγκόσμιος παίκτης στο λογισμικό και τις υπηρεσίες πληροφορικής. Η Ελλάδα θα μπορούσε να επωφεληθεί από μεταφορά τεχνογνωσίας, να συμμετάσχει σε κοινές επενδύσεις, να δημιουργήσει ψηφιακές συνέργειες και hubs
6. Διπλωματική ισχύς και κοινές θέσεις σε διεθνή φόρα
Μια τέτοια συμμαχία ενισχύει τη διπλωματική θέση της Ελλάδας σε ΟΗΕ, Ε.Ε., G20 (μέλος η Ινδία) και στις σχέσεις με τις ΗΠΑ. Η Ινδία και το Ισραήλ έχουν σημαντικό διεθνές κύρος και συμμαχίες με τις ΗΠΑ, από τις οποίες μπορεί να επωφεληθεί έμμεσα και η Ελλάδα.
7. Οικονομική και εμπορική επέκταση
Η Ινδία είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες στον κόσμο. Το Ισραήλ έχει ισχυρό τεχνολογικό και επενδυτικό προφίλ. Η Ελλάδα μπορεί να λειτουργήσει ως εμπορική γέφυρα Ευρώπης–Ανατολής, ιδίως μέσω λιμανιών και logistics.
Συμπερασματικά, η Ελλάδα θα οφείλει να επιδιώξει την δημιουργία άξονα συνεργασίας με την Κύπρο ,το Ισραήλ και την Ινδία. Θα ωφεληθεί πολλαπλώς σε τομείς όπως η άμυνα, η ενέργεια, η οικονομία, η τεχνολογία και το εμπόριο.
Χριστόδουλος Μολύβας μέλος ΘΟ Εξωτερικής Πολιτικής της ΝΙΚΗΣ