Πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε τα δισεκατομμύρια των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών προγραμμάτων με έξυπνο και πατριωτικό τρόπο

του Τάσου Οικονομόπουλου,

Νομικού, βουλευτή Α’ Ανατολικής Αττικής του Δημοκρατικού Πατριωτικού Λαϊκού Κινήματος «ΝΙΚΗ»

Η ΕΕ έχει αποτύχει στη σύγκλιση ανάμεσα στις πλουσιότερες και τις φτωχότερες χώρες. Ειδικά η χώρα μας, βάσει πρόσφατων στοιχείων της Eurostat, βρίσκεται πλέον τελευταία σε αγοραστική δύναμη εισοδημάτων, έχοντας προσπεραστεί και από τις 17 χώρες που εντάχθηκαν στην ΕΟΚ/ΕΕ μετά από αυτήν.

Αυτή είναι μια θλιβερή πραγματικότητα, με ευθύνη όλων των κυβερνήσεων που πέρασαν. Ωστόσο, ένα μείζον θέμα που δεν αναδεικνύεται συχνά, είναι τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα.

Όλοι θυμόμαστε τα πακέτα Ντελόρ, που ενώ διεκδικήθηκαν υποτίθεται για την τοπική ανάπτυξη, κατέληξαν σε νυχτερινά μαγαζιά, σε εξοχικά σπίτια και σε υπερπολυτελή τζιπ επιδείξεως στην εξωνημένη κοινωνία της καταναλωτικής επίδειξης. Ποιος ξέχασε το «Όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες εσείς τρώγατε βελανίδια» του αείμνηστου Αθανασόπουλου (ΠΑΣΟΚ) προς τον Βέλγο Επίτροπο, στο σκάνδαλο του γιουγκοσλαβικού καλαμποκιού το 1986;

Επειδή ανάλογα φαινόμενα διασπάθισης των κοινοτικών πόρων παρατηρήθηκαν και σε άλλες χώρες, η ΕΕ έκανε σημαντικές αλλαγές στη φιλοσοφία της ως προς τη διαχείριση των χρηματοδοτικών προγραμμάτων, για να αυξήσει τη διαφάνεια, τον έλεγχο και τη λογοδοσία: έκανε τα περισσότερα προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα (άρα πρέπει και το επωφελούμενο κράτος-μέλος να συνεισφέρει πια στον προϋπολογισμό των έργων) και δίνει τη συνεισφορά της εκ των υστέρων, αφού προηγουμένως ελέγξει ότι επιτεύχθηκαν ορόσημα (milestones) / παραδοτέα (deliverables). Με απλά λόγια, δηλαδή, στα έργα με ευρωπαϊκά προγράμματα, πρώτα βάζει το κράτος-μέλος όλα τα χρήματα και μετά η ΕΕ αναπληρώνει μέρος αυτών, κατά το ποσοστό που τα συγχρηματοδοτεί.

Αυτή η αλλαγή φιλοσοφίας είχε δύο προφανείς συνέπειες: μείωσε τη διαφθορά, αλλά ταυτόχρονα αύξησε τη γραφειοκρατία. Αναπόφευκτη η τελευταία συνέπεια, εφόσον οι έλεγχοι των έργων και των δαπανών συνεπάγονται διοικητικό φόρτο και χρονοτριβή. Κάπως έτσι, όμως, «κόπηκε ο βήχας» σε αεριτζήδες και μεσάζοντες, που λυμαίνονταν ευρωπαϊκά κονδύλια. Γιατί δεν τα φάγαμε όλοι μαζί, κύριοι.

Ωστόσο, με την πάροδο των ετών, παρατηρήθηκε ότι τα κονδύλια άρχισαν να ρέουν προς συγκεκριμένες χώρες: Πολωνία, Ρουμανία, Γερμανία. Γιατί; Γιατί οι χώρες αυτές κατάλαβαν γρήγορα την αλλαγή φιλοσοφίας που σας είπα πιο πάνω και αξιοποίησαν το momentum. Πώς; Ιδρύοντας πολλές εταιρείες διαχείρισης ευρωπαϊκών προγραμμάτων, που πρόσφεραν επαγγελματικές υπηρεσίες: διαχείριση έργων (project management), κατάρτιση σοβαρών φακέλων, διεκπεραίωση γραφειοκρατίας, συντονισμό όλων των εμπλεκόμενων φορέων (ΕΕ, Δημόσιο, ιδιώτες κ.ά.). Το Βουκουρέστι και η Βαρσοβία έχουν αλλάξει τελείως όψη, που δεν θυμίζει σε τίποτα τη μιζέρια του προηγούμενου αιώνα.

Ιδού λοιπόν ο δρόμος, αγαπητοί μου. Ας μην παραπονιόμαστε για τη «γερμανική Ευρώπη». Ας γίνουμε πρώτα εμείς σοβαροί και επαγγελματίες και μετά να παραπονεθούμε γιατί τα χρήματα επιστρέφουν στη Γερμανία.

Τα ευρωπαϊκά προγράμματα και ειδικά ταμεία είναι πολλά και οι πιστώσεις τους σημαντικές: ΕΣΠΑ, Horizon, Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης, Connecting Europe Facility, Erasmus, Πράσινο Ταμείο, Ταμείο για την Ψηφιακή Μετάβαση, Ευρωπαϊκό Αμυντικό Ταμείο κ.ά. Μιλάμε για δισεκατομμύρια ευρώ στην προγραμματική περίοδο 2021-27 και λογικά επίκεινται και άλλα, στην επόμενη (2028-35). Όσα -λίγα- από αυτά τα κονδύλια έρχονται στη χώρα μας, μοιράζονται σε συγκεκριμένους επιχειρηματικούς ομίλους και έτσι δεν γίνονται αισθητά στην κοινωνία και την αγορά.

Όπως ειπώθηκε κάποτε, «Λεφτά υπάρχουν» (στις Βρυξέλλες όμως!). Αρκεί να αποφασίσουμε να τα διεκδικήσουμε, με σοβαρούς φακέλους και υπομονή. Η ΝΙΚΗ θα εργαστεί προς την κατεύθυνση της διευκόλυνσης της ίδρυσης εταιρειών διαχείρισης ευρωπαϊκών προγραμμάτων, με νομοθετική πρωτοβουλία και προτεινόμενα φορολογικά κίνητρα.

Δεν είναι δυνατό να μας προσπερνούν βαλκανικά κράτη. Ούτε όμως και να παραπονιόμαστε «καφενειακά» ότι η Ευρώπη δεν μας ζει, όταν δεν κουνάμε και εμείς το δαχτυλάκι μας. Και μην ξεχνάμε ότι στον ενωσιακό προϋπολογισμό συνεισφέρουμε και εμείς, με 1,3% περίπου (βάσει του ΑΕΠ μας). Ως πότε οι αβελτηρίες μας θα χρηματοδοτούν άλλα, «εξυπνότερα» κράτη;

Περιττό να λεχθεί ότι αυτή η πρωτοβουλία, πέρα από το να φέρει ευρωπαϊκά κονδύλια στην Ελλάδα, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας. Σκέφτεστε καλύτερο τρόπο να πετύχουμε την αναστροφή της μετανάστευσης των μορφωμένων νέων μας, για την οποία τόσα κροκοδείλια δάκρυα χύνονται, και να κρατήσουμε τα παιδιά μας στην πατρίδα με αξιοπρεπείς μισθούς σε ενδιαφέρουσες, δημιουργικές δουλειές; Διότι η ανεργία μειώνεται ως δείκτης, όμως όχι με καλά αμειβόμενες δουλειές. Γι’ αυτό οι νέοι μας συνεχίζουν να φεύγουν. Όμως, οι ευκαιρίες να το αναστρέψουμε υπάρχουν, η βούληση λείπει.

Το ζήτημα είναι κρίσιμης σημασίας, ιδίως για την ύπαιθρο, την αγροτική οικονομία, τη στήριξη της περιφέρειας, τα νησιά και τα ορεινά χωριά μας, καθώς και για περιοχές που αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο ερήμωσης, όπως η Δυτική Μακεδονία, η Ήπειρος, η Πελοπόννησος και τα μικρονήσια. Η περιφέρεια χρειάζεται άμεσα στοχευμένες παρεμβάσεις: σύγχρονες υποδομές, ενίσχυση του αγροτοδιατροφικού τομέα με νέες τεχνολογίες και καλλιέργειες, βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, αξιοποίηση της πολιτιστικής και θρησκευτικής της κληρονομιάς, αναβάθμιση των υπηρεσιών και προώθηση της καινοτομίας, επενδύοντας δηλαδή σε ένα ολοκληρωμένο μοντέλο ευημερίας για κάθε γωνιά της ελληνικής περιφέρειας.

Η προειδοποίησή μου είναι ηχηρή: χρειάζεται εργατικότητα, σύστημα, οργάνωση, αλλά και συνεργασία ανάμεσα σε όλους τους εμπλεκόμενους παίκτες (Υπουργεία, Τοπική Αυτοδιοίκηση, εταιρείες, κοινωνία των πολιτών). Αλλιώς, θα μας προσπεράσει και η ζωή (μιας και δεν έμεινε καμία άλλη χώρα από τις υπόλοιπες 26 της ΕΕ να το κάνει). Το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν.