1. Η Θεομηνία και η ανάγκη εύρεσης μιας «αυθεντίας».

Αρχές Σεπτέμβρη του 2023 η πατρίδα μας, και δη η Θεσσαλία, ήταν μία από τις περιοχές που «χτυπήθηκε» ανελέητα από την καταστροφική κακοκαιρία Daniel. Σχεδόν 8 δισεκατομμύρια τόνοι νερού έπεσαν μέσα σε τέσσερις ημέρες, σύμφωνα με τη δήλωση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρου Σκυλακάκη¹ . Νούμερα πραγματικά ασύλληπτα!

Οι συνέπειες της πλημμύρας που προκλήθηκε τραγικές και πολυάριθμες. Σύμφωνα με τη Τεχνική Έκθεση⁷ του Πραγματογνώμονα κ. Ανδριανού Γκουρμπάτση, δεκαεπτά συμπολίτες μας έχασαν τη ζωή τους, ενώ για οκτώ ημέρες (4/9 έως 11/9) περιοχές στη Θεσσαλία επλήγησαν από ιδιαίτερα έντονες, σε μεγάλη έκταση και διάρκεια, αλλά και με μεγάλα ύψη βροχοπτώσεις από την μεσογειακή καταιγίδα με την ονομασία Daniel. Επισημαίνεται, ότι η συνολικά πλημμυρισμένη έκταση έως τις 22 Σεπτεμβρίου 2023 κάλυψε 1.438.762 στρέμματα γης, προκάλεσε την απώλεια πολύ μεγάλου αριθμού ζωικού και φυτικού κεφαλαίου με ιδιαιτέρως ανυπολόγιστες ζημιές σε κτιριακές δομές και πάσης φύσεως ανθρώπινες περιουσίες. Άμεσα η Κυβέρνηση προσπαθώντας να βρει τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων που η θεομηνία άφησε πίσω της απευθύνθηκε στην Ολλανδική εταιρεία HVA International². Μία εταιρεία με πολυετή εμπειρία και τεχνογνωσία στη διαχείριση υδάτων.

Η χώρα μας διαθέτει⁵ δύο Πανεπιστήμια Γεωγραφίας, τέσσερα Πανεπιστήμια Γεωλογίας και είκοσι ένα Πανεπιστήμια με πλείστα όσα αντικείμενα  σπουδών σχετικά με τη Γεωπονία! Το επιστημονικό προσωπικό μάλιστα των Πανεπιστημίων είναι υψηλού επιπέδου με παγκόσμιες διακρίσεις. Για του λόγου το αληθές, το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών μετά από πρόσφατη έρευνα⁶ (2023) η οποία έχει δημοσιευτεί στο Κέντρο Παγκόσμιων Πανεπιστημιακών κατατάξεων (Center of World University Rankings), κατατάσσεται στην 1685^η θέση παγκοσμίως (μεταξύ 20.966 πανεπιστημίων παγκοσμίως). Στο έτος που διανύουμε το ΕΚΠΑ καταλαμβάνει την 282^η θέση παγκοσμίως, ενώ το ΑΠΘ την 433^η θέση!

Παρόλα αυτά, η Κυβέρνηση δεν απευθύνθηκε σε καμία από τις παραπάνω σχολές, στο προσωπικό τους και στα ερευνητικά τους κέντρα με σκοπό να έρθουν οι αξιόλογοι, πολύπειροι και άρτια καταρτισμένοι επιστήμονες που κοσμούν τα Πανεπιστήμιά μας, να αποφανθούν, να διενεργήσουν αυτοψίες και να προτείνουν λύσεις εφαρμόσιμες, αφουγκραζόμενοι τις τοπικές κοινωνίες. Άλλωστε, σίγουρα κάποιοι εξ αυτών γονοκρατιούνται από την ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλίας.

2. Ποια είναι η εταιρεία HVAINTERNATIONAL.

Η εν λόγω εταιρεία διατηρεί παράρτημά της στην Αθήνα. Πλούσιο το βιογραφικό του CEO της εταιρείας. Πραγματικά, χωρίς καμία έκπληξη διαπιστώνουμε ότι υπήρξε μεταξύ άλλων: 1. Σύμβουλος του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης κατά τη θητεία του κ. Αθανάσιου Τσαυτάρη⁴ (επί Κυβέρνησης Αντώνιου Σαμαρά). 2.  Σύμβουλος στο έργο ίδρυσης του ενιαίου φορέα εξαγωγών του Υπ. Ανάπτυξης, καθώς και 3. Είναι μέλος του Development Finance Forum, μία πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Τράπεζας με στόχο τη δημιουργία αναπτυξιακών έργων σε χώρες με αναπτυσσόμενες οικονομίες. Βάσει των παραπάνω συμπεραίνουμε ότι οι σχέσεις της εταιρείας HVA στην Ελλάδα με τους κυβερνώντες, ήταν, είναι και προφανώς θα είναι άριστες!

Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα η εταιρεία εκπόνησε μία μελέτη 500 περίπου σελίδων, εκτελώντας άριστα το έργο που της είχε ανατεθεί. Άκρως τεχνοκρατικό, λεπτομερέστατο, αλλά δυστυχώς σύμφωνα με ειδικούς²¹ εκτός πραγματικότητας και μακριά από τις ανάγκες της περιοχής της Θεσσαλίας.

Θα θέλαμε όμως να εστιάσουμε σε συγκεκριμένα σημεία αυτής, τα οποία σχετίζονται με την πρόταση της εταιρείας για «ιδιωτικοποίηση» του νερού.

3. Τι προτείνει η HVAγια εμάς.

Τα προβλήματα αναρίθμητα, η διαχείριση υδάτων δαιδαλώδης, με αρκετούς κρατικούς φορείς να εμπλέκονται και ως αποτέλεσμα αυτών την κάκιστη επικοινωνία μεταξύ τους.

 Σημειώνεται στην εν λόγω μελέτη ότι η διαχείριση υδάτινων πόρων⁸ είναι κατακερματισμένη σε δεκάδες (!) οργανισμούς. Δήμοι, περίπου πενήντα τοπικοί οργανισμοί με αντικείμενο εργασιών βελτιώσεις γης και εκμετάλλευση φραγμάτων, αλλά και τέσσερις Περιφέρειες χωρίς συντονιστική οργάνωση. Είναι άραγε αυτό τόσο κακό; Επιτρέψτε μας να έχουμε μία διαφορετική άποψη για το θέμα! Φυσικά και είναι άκρως απαραίτητη μια συντονιστική οργάνωση, αλλά αμιγώς κρατική! Επίσης, δεν θεωρούμε κακό κάθε Δήμος ή Κοινότητα να διαχειρίζεται τους υδάτινους πόρους της περιοχής του, πάντοτε υπό την αιγίδα ενός κρατικού φορέα και τους ειδικούς του. Αυτό εξαρτάται από τον πληθυσμό, τις ανάγκες άρδευσης της περιοχής ανάλογα με το είδος και την έκταση της γεωργικής του παραγωγής, το μικροκλίμα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του εδάφους, την πρόσβαση σε υδάτινο πόρους και τόσα άλλα. Γενικότερα, είμαστε υπέρμαχοι της άποψης ότι οι Κοινότητες επιβάλλεται να ανασυσταθούν σε όλη την επικράτεια. Έτσι η ελληνική κοινωνία θα αποκαταστήσει τις ισορροπίες της, αλλά και η δημόσια διοίκηση τη λειτουργικότητά της. Ευστόχως ο Καθηγητής κ. Μελετόπουλος, αναλύει εμπεριστατωμένα το ζήτημα του κοινοτισμού σε σχετικό του άρθρο⁹.

Ένας ολόκληρος τόμος¹⁰ (Τόμος Β) αφιερώνεται στη μελέτη για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη διαχείριση των υδάτων στη Θεσσαλία με πάσα λεπτομέρεια. Επίσης, με εξίσου μεγάλη λεπτομέρεια περιγράφεται η μορφή του ενιαίου οργανισμού διαχείρισης υδάτινων πόρων, ο σχεδιασμός διοικητικής δομής του προτεινόμενου φορέα, το νομικό του πρόσωπο, η οργανωτική του δομή, η στρατηγική που θα ακολουθήσει για την επίτευξη των στόχων του κάθε επιμέρους τμήματος, οι λεπτομερείς αρμοδιότητες των τμημάτων, και τόσα άλλα (!). Μάλιστα εδώ, αναφέρονται εναλλακτικές μορφές του υπό σύσταση οργανισμού, γίνεται σύγκριση αυτών και τελικώς καταλήγουν οι συγγραφείς της μελέτης της HVA INTERNATIONAL στο ότι η ιδανική μορφή του προτεινόμενου από αυτούς Ενιαίου Οργανισμού διαχείρισης Υδάτων, είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.)!

Σύμφωνα λοιπόν με τα γραφόμενα του Τόμου Β¹⁰ της μελέτης (Φεβρουάριος 2024), «Δεδομένης της ιδιαιτερότητας της προτεινόμενης νομικής δομής, με τους πολλαπλούς σκοπούς και στόχους που θα κληθεί να εξυπηρετήσει, είναι απαραίτητο να θεσπιστεί άμεσα με νόμο…» (σελ. 153), προτείνεται να θεσπιστεί νόμος, και άμεσα! Μία δηλαδή ιδιωτική εταιρεία, η οποία κλήθηκε λόγω της εμπειρίας της, του αντικειμένου εργασιών της, αλλά και του γεγονότος ότι προέρχεται από μία χώρα – Ολλανδία – η οποία διαχειρίζεται άριστα τους υδάτινους πόρους της, προτείνει να θεσπιστούν νόμοι, καθορίζει τον χρόνο (άμεσα) ψήφισής τους, για την έμμεση ή άμεση ιδιωτικοποίηση ενός δημόσιου αγαθού όπως το νερό!

Έρχεται λοιπόν η Κυβέρνηση και θεωρώντας προφανώς τους μελετητές της εν λόγω εταιρείας αυθεντίες, ψηφίζει τον Ν. 5106 τον Μάιο του 2024¹¹. Ρίχνοντας μια σύντομη ματιά εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι ο νόμος με τα γραφόμενα του Τόμου Β της μελέτης Master plan for Thessaly έχει πολλά κοινά σημεία. Ο σοφός λαός μας έχει μια παροιμία η οποία περιγράφει πολύ καλά αυτή τη «σκανδαλώδη» ομοιότητα «έκανε η κότα το αυγό, ή το αυγό την κότα».

Θυμίζουμε ότι Φεβρουάριο του 2024 παραδόθηκε η μελέτη των Ολλανδών, και τον Μάιο του τρέχοντος έτους θεσπίζει η Κυβέρνηση τον προτεινόμενο νόμο από αυτούς, ως ένα «καλό και υπάκουο παιδί».

4. Πώς διαχειρίζεται σήμερα η Ολλανδία τους υδάτινους πόρους της.

Στο περίφημο Master Plan των Ολλανδών, αναφέρονται τρεις χώρες ως μελέτες περιπτώσεων, αυτές είναι η Ολλανδία (χώρα προέλευσης της HVA), η Γερμανία και η Γαλλία¹⁷. Στη Γερμανία ένα μεγάλο ποσοστό πόλεων η διαχείριση υδάτινων πόρων πραγματοποιείται από ιδιωτικούς φορείς, ενώ στη Γαλλία πάνω από το 50% της διαχείρισης ανήκει σε ιδιώτες¹⁶. Σήμερα, η κυβέρνηση της Ολλανδίας διαμορφώνει την πολιτική των υδάτων και είναι υπεύθυνη για την επιχειρησιακή διαχείριση των εθνικών υδάτων! Διαβάζουμε σε μελέτη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD²⁰) του 2014 με τίτλο: «Η διαχείριση του νερού στην Ολλανδία. Ταιριάζει για το μέλλον¹⁹;» ότι το 2004 το Κοινοβούλιο της χώρας απαγόρευσε την διαχείριση των υδάτων σε ιδιώτες. Στην πράξη υπάρχουν εταιρείες ιδιωτικές για τη σύνδεση με τα νοικοκυριά, για την επισκευή βλαβών, αλλά και άλλες υπηρεσίες. Κυβερνητικοί φορείς έχουν την ευθύνη να διασφαλίσουν την βιώσιμη ασφάλεια της δημόσιας παροχής πόσιμου νερού με την κυβέρνηση να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο. Η ευθύνη για την παροχή πόσιμου νερού ανατέθηκε σε δέκα εταιρείες (προηγουμένως υπήρξαν περισσότερες από 200). Αυτές με τη σειρά τους αποτελούν ημιδημόσιους φορείς που λειτουργούν βάσει ιδιωτικού δικαίου με τις μετοχές τους να ανήκουν στις επαρχίες και στους δήμους.

Από τα παραπάνω διαπιστώνουμε ότι η χώρα στην οποία εδρεύει η HVA INTERNATIONAL και η οποία αποτέλεσε πρότυπο περιπτωσιολογικής μελέτης στο Master Plan των Ολλανδών έχει κρατική τη διαχείριση των υδάτων της! Στη χώρα μας εκτιμά ότι υπάρχει επιτακτική ανάγκη σύστασης ενιαίου φορέα διαχείρισης των υδάτων, και μάλιστα μορφής Ν.Π.Ι.Δ.

5. Φόβοι για τις πραγματικές διαθέσεις μιας τέτοιας κίνησης.

Παραθέτουμε επακριβώς τη δήλωση¹⁸ του κ. Κομνηνού Δελβερούδη, ειδικού αγορητή του Δημοκρατικού Πατριωτικού Κινήματος ΝΙΚΗ. «Ωστόσο, το άρθρο αυτό δεν ορίζει ρητά το αμεταβίβαστο της ονομαστικής μετοχής αφενός, και αφετέρου στο άρθρο 12 του καταστατικό  προβλέπεται η δυνατότητα ρύθμισης κάθε σχετικού με το μετοχικό κεφάλαιο ζητήματος μέσω κοινής υπουργικής απόφασης. Είναι προφανής λοιπόν ο κίνδυνος ή μάλλον ο απώτερος σκοπός σας. Γι’ αυτό μην λέτε ότι δεν πρόκειται για ιδιωτικοποίηση, όπως λέει ο κ. Υπουργός, όταν μάλιστα κατά ρητή πρόβλεψη του σχεδίου νόμου, στο άρθρο 3, παρ. 4, ο ΟΔΥΘ ΑΕ υπάγεται συμπληρωματικά στις διατάξεις του ν.4548/2018 περί ανωνύμων εταιρειών. Συνεπώς, είναι δυνατή η ελεύθερη μεταβίβαση των απαιτήσεων απόληψης κερδών, τόκων ή χρεολυσίων καθώς και άλλων αυτοτελών περιουσιακών δικαιωμάτων που τυχόν θα γεννηθούν από την ονομαστική μετοχή».

Μήπως τελικά το «μέλλον» του νερού στη Θεσσαλία είναι δυσοίωνο; Μήπως προμηνύεται καθόλα όμοιο με αυτό του ηλεκτρικού ρεύματος;

Παναγιώτης Λαμπρόπουλος 

Γραμματεία ΝΙΚΗΣ Λάρισας

Σχετικές παραπομπές

1. https://www.lifo.gr/now/politics/skylakakis-8-dis-tonoi-neroy-epesan-sti-thessalia-ti-eipe-gia-ta-antiplimmyrika-erga.
2. https://www.hvainternational.com/
3. https://www.socialdynamo.gr/partners/miltiadis-gouzouris/
4. https://agribusinessforum.org/el/person/dr-athanasios-tsaytaris/
5. https://el.wikipedia.org/wiki/Κατάλογος_ελληνικών_τμημάτων_ανώτατης_εκπαίδευσης
6. https://cwur.org/2024.php
7. Ανδριανός Γ. Γκουρμπάτσης - Αντιστράτηγος – Υπαρχηγός Π.Σ., ε.α. Νομικός - Δικαστικός Πραγματογνώμονας. (Αθήνα, Οκτώβριος 2023) Τεχνική Έκθεση: «Η διερεύνηση των αιτιών και συνθηκών της θανατηφόρου πλημμύρας εξ αιτίας της μεσογειακής καταιγίδας Danielστην Περιφέρεια Θεσσαλίας που επλήγη από την 4^η έως την 11^η Σεπτεμβρίου 2023».
8. HVA INTERNATIONAL (2023), First report regarding post-disaster remediation of Thessaly flooding, p. 14.
9. https://enromiosini.gr/arthrografia/katargeiste-ton-kapodistria-kai/
10. http://www.opengov.gr/yme/wpcontent/uploads/downloads/2024/04/%CE%A4%CE%9F%CE%9C%CE%9F%CE%A3-%CE%92.pdf.
11. http://elib.aade.gr/elib/view?d=/gr/act/2024/5106/.
12. https://nl.wikipedia.org/wiki/Waterbeheer_in_Nederland
13. https://unievanwaterschappen.nl/wp-content/uploads/2021/10/Water-besturen-2019.pdf.
14. https://www.naftemporiki.gr/society/1452926/to-nero-i-nea-mpizna-disekatommyrion/
15. https://www.dw.com/en/privatization-of-water-in-europe-controversial/a-16605658
16. https://www.naftemporiki.gr/finance/957975/pou-nerosan-oi-idiotikopoiiseis/.
17. HVA ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΙΑΤΑΞΗΣ (MASTER PLAN) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΥΔΑΤΙΚΟ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑ  ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ (Φεβρουάριος 2024) - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΩΝ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΚΟΚΑΙΡΙΑ DANIEL -  Αντιμετώπιση των γεωργικών προκλήσεων της Θεσσαλίας που σχετίζονται με τα ύδατα, σελ. 144.  
18. https://www.youtube.com/watch?v=xIIohiW_MBE
19. OECD Studies on Water (2014), Water Governance in the Netherlands. Fit for the Future? p. 41.
20. https://www.oecd.org/en/about.html
21. https://ecopress.gr/perivallontikes-organoseis-epikind/