Οι θέσεις της ΝΙΚΗΣ για τις μεταμοσχεύσεις οργάνων

Οἱ μεταμοσχεύσεις ἀνθρωπίνων ἱστῶν καί ὀργάνων δίνουν σήμερα τήν δυνατότητα τῆς ἔμπρακτης συμμετοχῆς στά προβλήματα τῶν ἐμπερίστατων συνανθρώπων μας. Φαίνεται, ὅμως, ὅτι ἡ δωρεά ὀργάνου καταξιώνεται μόνον, ὅταν ἀποκλειστικό κίνητρο τῆς πράξης αὐτῆς εἶναι ἡ «καθαρή ἀγάπη», ὅπως συνήθιζε νά λέει ὁ Ἅγιος Παῒσιος ὁ Ἁγιορείτης.

Ἀποδεκτή δωρεά ὀργάνου ἀπό τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας θεωρεῖται μόνον ἡ δωρεά ἀπό ὑγιεῖς δωρητές ἐν ζωῇ. Ὁ Χριστιανός προβαίνει στη δωρεά ὀργάνου με ἔνθεη συστολή, διότι γνωρίζει ὅτι το σῶμα του δέν τοῦ ἀνήκει (Α΄ Κορινθ. ΣΤ, 19-20).

Ὅσον ἀφορᾶ στίς μεταμοσχεύσεις  ἀνθρωπίνων ὀργάνων ἀπό ἐγκεφαλικῶς νεκρούς (ΕΝ, εἰς τό ἑξῆς) δότες, τά πράγματα διαφέρουν σημαντικά· διότι ἐάν ὁ «ἐγκεφαλικός θάνατος» (ΕΘ, εἰς τό ἑξῆς) ταυτίζεται  μἐ τόν βιολογικό θάνατο, τίθεται μόνον τό θεολογικό ἐρώτημα, ἐάν ἔχει ὁ ἄνθρωπος τήν ἐξουσία τῆς διάθεσης τῶν ὀργάνων του μετά θάνατο. Ἐάν, ὅμως, ὁ ΕΘ δέν ταυτίζεται μέ τόν βιολογικό θάνατο, τότε ἡ προεκπεφρασμένη ἀπόφαση για «δωρεά» τῶν ὀργάνων ὑπό τοῦ ἐγκεφαλικῶς νεκροῦ,  δυνητικῶς συνδέεται καί μέ τήν «εὐθανασία».

Ἐγκεφαλικός θάνατος (ΕΘ)

 «Ἐγκεφαλικός νεκρός» ἀσθενής χαρακτηρίζεται ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος εὑρίσκεται σέ βαθύ, μή ἀντιδρῶν, ἀπνοϊκό κῶμα. Μερικές φορές παρατηροῦνται σέ ΕΝ ἀσθενεῖς (ἀναλόγως πρός  τήν βαρύτητα τῆς βλάβης τοῦ ἐγκεφάλου ὑπολειπόμενες λειτουργίες τοῦ ἐγκεφάλου (νευρο-ορμονική λειτουργία, θερμορρύθμιση, σταθερή, μέ την κατάλληλη φαρμακευτική ἀγωγή αἱμoδυναμική κατάσταση, παραγωγή ἠλεκτρικῶν δυναμικῶν ἀπό τόν ἐγκέφαλο, ἀκόμη καί κινήσεις τῶν ἄκρων) .

Στούς ΕΝ ἀσθενεῖς φαίνεται νά εἶναι κατηργημένη ἡ ἐγρήγορση, δέν ὑπάρχει «πρόσβαση» καί ἑπομένως δέν εἶναι δυνατόν νά γίνει ἐκτίμηση τοῦ περιεχομένου τῆς συνείδησης. Ἡ διατυπωθεῖσα, λοιπόν, ἄποψη ὅτι «ὁ ΕΘ ἀποτελεῖ γεγονός ὁριστικῆς καί ἀνεπιστρέπτου καταστροφῆς τοῦ ἐγκεφάλου καί κατάσταση πλήρους ἀπωλείας αἰσθήσεων καί συνειδήσεως,  δέν εὐσταθεῖ. Πολύ σημαντικά καί ἀξιοπρόσεκτα εἶναι τά ἀκόλουθα:

1. Ὁ πρόεδρος τῆς Ἀμερικανικῆς Νευρολογίας, καθηγητής Wijdics, ἔνθερμος ὑποστηρικτής τοῦ ΕΘ, διεξήγαγε ἔρευνα μετά τῶν συνεργατῶν του σέ πέντε κορυφαῖες Ἀμερικανικές Ἰατρικές Σχολές καί σέ ὀγδόντα ἄλλα κράτη ἀνά τόν κόσμο, προκειμένου νά διαπιστωθῆ κατά πόσον τηροῦνται τά Ἀμερικανικά κριτήρια γιά  τήν διάγνωση  τοῦ ΕΘ· τά ἀποτελέσματα ἦταν τόσο ἀπογοητευτικά, ὥστε νά συμπεράνουν ὅτι «ἡ ἀκρίβεια γιά τήν ἐκτίμηση τοῦ ΕΘ  εἶναι δυνατόν νά ἀμφισβητηθῆ».
2. Οἱ ὑποστηρικτές τοῦ ΕΘ γράφουν πεισματωδῶς ὅτι δεν ἔχει ὑπάρξει περίπτωση ΕΝ ἀσθενοῦς , ὁποῖος διαγνώσθηκε μέ ἀκριβεῖς προϋποθέσεις καί ὀρθό πρωτόκολλο διάγνωσης  τοῦ ΕΘ, ὁ ὁποῖος ἀπέκτησε, ἔστω μερικῶς τίς λειτουργίες τοῦ Κεντρικοῦ Νευρικοῦ Συστήματός του. Ὁ ἰσχυρισμός τους αὐτός, κατά τόν κορυφαῖο Καθηγητή τῆς Παιδονευρολογίας, Alan Shewmon, ἀποτελεῖ ἐσφαλμένο τρόπο τεκμηρίωασης, δεδομένου ὅτι σέ ὅλες σχεδόν τίς περιπτώσεις εἴτε διακόπτεται ἡ ὑποστηρικτική αγωγή (ὁπότε ὁ ΕΝ ἀσθενής πεθαίνει)  εἴτε , εὐθύς ὡς τεθῆ  ἡ διάγνωση τοῦ ΕΘ, ἀφαιροῦνται ἀπό τούς ἀσθενεῖς αὐτούς τά ζωτικά τους ὄργανα (μετά ἀπό προηγηθεῖσα συναίνεση). Ἀκόμη, συνεχίζει ὁ ἴδιος, ἰατρονομικά θέματα εἶναι δυνατόν να παρεμποδίζουν την ὑποβολή γιά δημοσίευση σέ ἰατρικά Περιοδικά περιπτώσεων ἀνάνηψης ἀπό τόν ΕΘ.

Γ. Περαιτέρω, τονίζει ὁ Καθηγητής Shewmon, τά πρωτόκολλα διάγνωσης τοῦ ΕΘ  εἶναι ἐνδογενῶς  ἀνίσχυρα, διότι οὔτε  ἡ «ἀναστρεψιμότητα» οὔτε ἡ λειτουργία τοῦ ἐγκεφάλου (ἤ «ὁλόκληρου ἐγκεφάλου), τά ὁποῖα εἶναι ἀπαραίτητα για τη διάγνωση τοῦ ΕΘ, ἔχουν ὁρισθῆ.

Δ. Τήν «Λευκή Βίβλο» (White Paper) ὑπέβαλε τό Συμβούλιο Βιοηθικῆς τοῦ Προέδρου τῶν ΗΠΑ τό ἔτος  2008, πρός τόν Πρόεδρο. Το Συμβούλιο αὐτό χαρακτήρησε τήν ταύτιση τοῦ θανάτου τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους μέ τόν θάνατο τοῦ ΕΝ ἀσθενοῦς, ὡς «ἐννοιολογικῶς ὕποπτη καί κλινικῶς  ἐπικίνδυνη».

Ε. Ἰδιαίτερη, βαρύνουσα σημασία, για τό πρόβλημα τοῦ ΕΘ ἔχουν τά κάτωθι σχόλια τοῦ ἄρθρου Σύνταξης  τοῦ παγκοσμίως γνωστοῦ ἐγκυρότατου Περιοδικοῦ Nature μέ τίτλο «Delimiting Death»: Ἔχει ἔλθει ὁ χρόνος γιά μία σοβαρή συζήτηση γιά τήν ἐπανασχεδίαση τῶν νόμων, οἱ ὁποῖοι ὠθοῦν τούς ἰατρούς  σέ μία μορφή ἀπάτης».

ΣΤ. Ἐνῶ ἡ  κλινική διάγνωση τοῦ ΕΘ προϋποθέτει τόν «θάνατο τοῦ ἐγκεφαλικοῦ στελέχους» διαπιστώθηκε ὅτι στό 60% τῶν ἐξετασθέντων ἐγκεφάλων ΕΝ ἀσθενῶν παρετηρήθησαν ἠπιώτατες ἰσχαιμικές ἀλλοιώσεις περιοριζόμενες μόνον στό 5% τῶν νευρώνων .

Ζ. Ἀπό τά ἀνωτέρω προαναφερθέντα δεδομένα συνάγεται ἁβιάστως ὅτι ἡ νεολεξία τοῦ ΕΘ ἐπινοήθηκε γιά καθαρῶς χρησιμοθηρικούς λόγους. Αὐτό ἐπιβεβαιώνεται ἀπό τό ἄρθρο τῆς Ἐπιτροπῆς τοῦ Πανεπιστημίου τοῦ Harvard, ἡ ὁποία εἰσήγαγε τήν ἔννοια τοῦ ΕΘ. Ἡ Ἐπιτροπη αὐτή ἔγραφε ἀνενδοιάστως στό ἄρθρο της, δημοσιευμένο τό  ἔτος 1968, στό ἐγκυρώτατο Περιοδικό JAMA, ὅτι οἱ λόγοι γιά τούς ὁποίους εἰσήχθη στήν Ιατρική ἡ ἔννoιa τοῦ Εθ, ἦταν οἱ ἑξῆς: α) ἡ  ἀνακούφιση  τῶν Μονάδων Ἐντατικῆς Θεραπείας β) ἡ ἀνακούφιση τῶν συγγενῶν τῶν ἀσθενῶν αὐτῶν και γ) για την μή ὕπαρξη  νομικῶν ἀντιρρήσεων γιά τή λήψη τῶν ὀργάνων τῶν ΕΝ ἀσθενῶν!

Η. Πολύ διαφωτιστική  ἦταν ἡ θέση τῆς Διαρκοῦς  Συνόδου τῆς  Ἐκκλησίας μας, ἡ ὁποία στό δελτίο τύπου τῆς 14^ης Φεβρουαρίου τοῦ ἔτους 2000 περί τῆς «εὐθανασίας» : « Ἡ ζωή μας ἀποτελεῖ ὑπέρτατο δῶρο τοῦ Θεοῦ, ἡ ἀρχή καί τό τέλος τοῦ ὁποίου βρίκεται μόνον στά χέρια τοῦ Θεοῦ…οἱ ἄνθρωποι προσευχόμαστε, δέν ἀποφασίζουμε γιά τήν ζωή καί τόν θάνατο…κάθε θάνατο πού ἀποτελεῖ ἀποτέλεσμα ἀνθρωπίνων ἀποφάσεων, ὅσο «καλός» καί ἐάν ὀνομάζεται, τόν ἀπορρίπτει ὡς «ὕβριν» κατά τοῦ Θεοῦ. Κάθε δέ ἰατρική πράξη  πού δεν συντελεῖ στήν παράταση τῆς ζωῆς, ἀλλά προκαλεῖ ἐπίσπευση τῆς στιγμῆς τοῦ θανάτου τοῦ  ἀσθενοῦς τήν καταδικάζει ὡς ἀντιδεοντολογική καί προσβλητική τοῦ ἰατρικοῦ λειτουργήματος».

ΕΠΙΚΡΙΣΗ

Ἀποδεκτές ἀπό τό Κίνημά μας εἶναι μόνον οἱ μεταμοσχεύσεις ἀπό ὑγιεῖς δότες.

Ἡ ἔννοια τοῦ «ἐγκεφαλικοῦ θανάτου»  ἐπινοήθηκε γιά καθαρῶς χρησιμοθηρικούς λόγους καί δέν γίνεται ἀποδεκτή ἀπό τήν ὀρθοφρονοῦσα ἰατρική  ἐπιστήμη.

Οἱ μεταμοσχεύσεις ζωτικῶν ὀργάνων ἀπό «ἐγκεφαλικῶς νεκρούς» ἀσθενεῖς ἔχουν ὡς συνέπεια τήν  βίαια διακοπή τῆς ζωῆς τῶν ἀσθενῶν αὐτῶν.

Οἱ  ἄνθρωποι δέν ἔχομε δικαίωμα νά ἀποφασίζομε γιά τόν θάνατό μας. Ἡ στιγμή τοῦ θανάτου μας εἶναι ἔργο, τό ὁποῖο ἀνήκει ἀποκλειστικῶς εἰς τόν Δημιουργόν Θεόν μας.

Οἱ ὑποστηρίζοντες τήν ἔννοια τοῦ  ΕΘ καί τῆς μεταμοσχεύσεις ἀπό ΕΝ ἀσθενεῖς δέν ἀποδέχονται τήν ὕπαρξη  νοερᾶς καί λογικῆς ψυχῆς, ἡ ὁποία καί ζωογονεῖ τό συνημμένο σῶμα.

Ἠ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας, ὀρθοτομοῦσα τόν λόγον τῆς ἀληθείας, δέν ἀποδέχεται τίς μεταμοσχεύσεις ζωτικῶν  ὀργάνων ἀπό ΕΝ ἀσθενεῖς.