Λίγο πριν παρέλθει το 2024, συγκεκριμένα στις 20.11.2024, το Ελεγκτικό Συνέδριο απέστειλε στην Βουλή την Έκθεση Απολογισμού Εσόδων και Εξόδων του κράτους για το 2023 καθώς και των λοιπών χρηματοοικονομικών καταστάσεων.

Ο Απολογισμός ενός έτους παρέχει στον κάθε πολίτη καθαρή εικόνα για το τι πραγματικά συνέβη οικονομικά και χρηματοοικονομικά στο εν λόγω έτος με την ευθύνη της κυβέρνησης. Ωστόσο, κατά πάγια θεσμοθετημένη πρακτική, η κυβέρνηση δεν συζητάει την εν λόγω έκθεση στην Διαρκή Επιτροπή Οικονομικών μόλις την αποστέλλει το Ανώτατο Δικαστήριο -κάτι που θα ήταν εύλογο δεδομένου ότι τα πεπραγμένα απέχουν μόλις 11 μήνες από την τέλεσή τους- αλλά την μεταθέτει για το επόμενο έτος.  Λίγο πριν το 2026 δηλαδή, προκειμένου να αποφύγει την δημόσια συζήτηση και τον έντονο κοινοβουλευτικό έλεγχο από όλα τα κοινοβουλευτικά κόμματα ενώ σε βάθος χρόνου όλα θα έχουν λησμονηθεί προς όφελος της κυβέρνησης και ζημία του κράτους και των Ελλήνων πολιτών.

Τα πορίσματα του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον Απολογισμό του 2023 είναι πραγματικά κόλαφος για την κυβέρνηση, το ίδιο και κάποιες βασικές επισημάνσεις του που ελέγχουν ευθέως την κυβέρνηση για παρέκκλιση από την συνταγματική νομιμότητα αλλά και για την μη πλήρη πληροφόρηση του Κοινοβουλίου και κατ’ επέκταση των Ελλήνων πολιτών.

Ειδικότερα στην Έκθεση, όσον αφορά τον Απολογισμό Εξόδων το Ελεγκτικό Συνέδριο εντόπισε 14 ενεργούς Ειδικούς Λογαριασμούς, που λειτουργούν εκτός Προϋπολογισμού με υπόλοιπο χρήσης στις 31.12.2023 ποσού 7,72 δις ευρώ. Οι εν λόγω Ειδικοί Λογαριασμοί συστάθηκαν από το 2020 έως το 2024 χωρίς να υπάρχει καμία αιτιολογία σύστασής τους στις Αιτιολογικές Εκθέσεις. Και αυτά παρά τις εξαγγελίες, ήδη από το 1995 μέσω και νομοθετικών ρυθμίσεων, για την κατάργηση ή εξορθολογισμό των ειδικών λογαριασμών.

Το Ελεγκτικό Συνέδριο σημειώνει σχετικά:  «η τήρηση ειδικών λογαριασμών συνιστά παρέκκλιση από βασικές συνταγματικές και δημοσιονομικές αρχές που υπαγορεύουν το ενιαίο της διαχείρισης και λογοδοσίας αναφορικά με τα έσοδα και έξοδα του κράτους». Άλλωστε πλειάδα νόμων (ν.2771/1999, ν.3697/2008) απαγορεύει ρητά την σύσταση Ειδικών Λογαριασμών.

Συνεχίζοντας στην Έκθεσή του το Ελεγκτικό Συνέδριο σημειώνει: «η τήρησή τους καθιστά μη πλήρη την πληροφόρηση του Κοινοβουλίου και των πολιτών για την έκταση των δημοσίων εσόδων και δαπανών και στερεί από το Κοινοβούλιο, που είναι ο νομοθέτης του προϋπολογισμού, την πλήρη γνώση του για την πραγματική κατάσταση των δημοσίων οικονομικών».

Παράλληλα το Ελεγκτικό Συνέδριο σημειώνει ότι δεν υπάρχει αιτιολογημένη τοποθέτηση του Υπ. Εθνικής Οικονομίας σχετικά με τις εκφρασθείσες γνώμες του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου για την ψήφιση τριών συμπληρωματικών προϋπολογισμών συνολικού ύψους 1,65 δις ευρώ εντός του 2023.

Σχετικά με τον προγραμματισμό και εκτέλεση συμβάσεων στρατιωτικού εξοπλισμού το Ε.Σ. σημειώνει πως δεν υπάρχει όπως προβλέπεται από αντίστοιχους νόμους (ν.3883/2010, ν.4782/2021), ούτε μακροπρόθεσμος (12ετούς διάρκειας), ούτε κυλιόμενος (4ετούς διάρκειας) προγραμματισμός των συμβάσεων Αμυντικού Εξοπλισμού. Αναφορικά με το σύνολο πληρωμών εξοπλιστικών προγραμμάτων έτους 2023, προκύπτει ότι εκδόθηκαν χρηματικά εντάλματα συνολικού ποσού 1,512 δις ευρώ το οποίο ποσό υπολείπεται κατά 53,4 εκατ. ευρώ εκείνου του οποίου εμφανίζεται στον Απολογισμό του Υπ. Εθνικής Άμυνας για τις δαπάνες αυτές.

Καταγράφεται μη νόμιμη καταβολή κρατικής χρηματοδότησης σε πολιτικό κόμμα ύψους 240,69 χιλ. ευρώ ενώ το εν λόγω κόμμα έχει αναστείλει την λειτουργία του. Παράλληλα το Ε.Σ. σε έλεγχο νομιμότητας και κανονικότητας των δαπανών επισημαίνει μη ορθή τήρηση της νομοθεσίας περί δημοσίων συμβάσεων δηλαδή κατατμήσεις, απευθείας αναθέσεις, μη έγκαιρος προγραμματισμός δημοσίων προμηθειών-υπηρεσιών.

Επιπλέον, οι συνολικές μεταβιβαστικές πληρωμές του κράτους σε ταμειακή βάση διαμορφώθηκαν σε 41,21 δις ευρώ αυξημένες έναντι του Προϋπολογισμού κατά 8,73 δις ευρώ. Παρά το ότι οι μεταβιβάσεις συνιστούν την μεγαλύτερη μείζονα κατηγορία εξόδων του προϋπολογισμού το Ε.Σ. επισημαίνει ότι δεν υφίσταται ένα κατάλληλο και επαρκές ηλεκτρονικό σύστημα της διαχείρισης των επιχορηγήσεων σε όλα τα στάδια του κύκλου ζωής τους, δεν προβλέπεται θεσμοθετημένη υποχρέωση του επιχορηγούμενου φορέα να συντάσσει και να υποβάλλει απολογιστική Έκθεση πεπραγμένων, ούτε υπάρχει συστηματοποιημένη καταγραφή της διαδικασίας επιλογής δικαιούχων με σαφή προσδιορισμό των κριτηρίων ανάλογα με τους στόχους και τις ιδιαιτερότητες του εκάστοτε προγράμματος.

Όσον αφορά τον Απολογισμό Εσόδων και κατά παράβαση των αρχών της καθολικότητας και της ειλικρίνειας και ακρίβειας, δεν ενεγράφησαν έσοδα συνολικού ύψους 334,72 εκατομμυρίων ευρώ στον κρατικό προϋπολογισμό. Τα έσοδα αφορούσαν σε απόδοση εσόδων 63,9 εκ. ευρώ από τον ΟΔΑΠ, 37,1 εκατ. ευρώ από κρατήσεις στις συμβάσεις της Επιτροπής Προμηθειών Υγείας καθώς και 197,2 εκατ. ευρώ από επιστροφές ίδιων πόρων της Ε.Ε. Κατά παράβαση των ίδιων αρχών δεν περιλαμβάνονται ούτε στον προϋπολογισμό ούτε στον Απολογισμό τα έσοδα που προέρχονται από την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών σε ασφαλισμένους του ΕΟΠΠΥ από τα στρατιωτικά νοσοκομεία.

Επιπλέον υπήρξε λανθασμένη βεβαίωση εσόδων για το οικονομικό έτος 2023 κατά 10 δις ευρώ ενώ στο εισπρακτέο υπόλοιπο περιλαμβάνεται και ποσό 3,12 δις ευρώ από δήλωση ΦΠΑ εταιρείας υπό εκκαθάριση για την ορθότητα του οποίου υπάρχουν αμφιβολίες. Τα παραπάνω καταδεικνύουν τις αδυναμίες του συστήματος εσωτερικών δικλείδων της ΑΑΔΕ να εντοπίζουν, αξιολογούν και διορθώνουν τέτοιου είδους σφάλματα.

Παρατηρείται σε επαναλαμβανόμενη βάση σημαντική απόκλιση στις προβλέψεις του Προϋπολογισμού σε σχέση με τις πραγματοποιηθείσες για την κάλυψη των βραχυπρόθεσμων χρηματοδοτικών αναγκών της Κεντρικής Διοίκησης και ειδικότερα στην σύναψη συμφωνιών πώλησης τίτλων με σύμφωνο επαναγοράς (repos). Απαιτούνται πιο ειλικρινείς εκτιμήσεις στην εν λόγω κατηγορία εσόδων δεδομένου ότι η απόκλιση, την τελευταία πενταετία, κατά μέσο όρο ανέρχεται σε 86%.

Όσον αφορά την Επισκόπηση Μεταρρυθμίσεων στην δημοσιονομική διαχείριση, το Ελεγκτικό Συνέδριο εντοπίζει πως δεν υπάρχει οικονομική αποτίμηση των αναφερόμενων στις Εκθέσεις Εθελοντικής Αξιολόγησης προγραμμάτων, που συνέχονται με την επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης για το 2030.

Περαιτέρω δεν έχει επιτευχθεί η ολοκλήρωση του νέου λογιστικού πλαισίου ERP για την Κεντρική Διοίκηση μέχρι 1.1.25 όπως προβλέπεται νομοθετικά ενώ παρατηρούνται υστερήσεις στην επίτευξη των στόχων της διαλειτουργικότητας του πληροφοριακού συστήματος των Ψηφιακών Υπηρεσιών Δημόσιας Περιουσίας και Εθνικών Κληροδοτημάτων με την ΑΑΔΕ και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με αποτέλεσμα τον μη εντοπισμό ακινήτων ιδιαίτερου φυσικού κάλλους ή πολιτιστικής και οικονομικής αξίας και της εξοικονόμησης δαπανών για την στέγαση των δημοσίων υπηρεσιών.

Όσον αφορά την Κατάσταση Xρηματοοικονομικής θέσης του κράτους (31.12.2023) το Ανώτατο Ελεγκτικό Δικαστήριο σημειώνει πως η μη συμπερίληψη της αξίας όλων των ενσώματων και άυλων πάγιων στοιχείων στην Κατάσταση Χρηματοοικονομικής θέσης θέτει ζήτημα πληρότητας της κατάστασης αυτής ενώ επηρεάζει αρνητικά την συνολική αξία των περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Διοίκησης.

Επιπλέον δεν έχει συμπεριληφθεί στις συμμετοχές σε ελεγχόμενες οντότητες μη εισηγμένες στο Χρηματιστήριο η συμμετοχή του Ελληνικού Δημοσίου στην Ελληνική Εταιρεία Εξαγωγικών Πιστώσεων ΑΕ στην οποία το Δημόσιο μετέχει ως μοναδικός μέτοχος. Παράλληλα, ο λογαριασμός παράγωγων χρηματοοικονομικών μέσων είναι υπερεκτιμημένος κατά 280,81 εκατομμύρια ευρώ λόγω συμπερίληψης ποσού 266,80 εκατ. ευρώ που έχει αναγνωριστεί στα ταμειακά διαθέσιμα και ποσού 14,01 εκατ. ευρώ που δεν έχει μετατραπεί στο νόμισμα αναφοράς

Περαιτέρω στα οριστικά στοιχεία που υποβλήθηκαν από το ΓΛΚ στην αρμόδια Υπηρεσία Επιτρόπου του Ελεγκτικού Συνεδρίου προς έλεγχο, στο συνολικό ποσό των απαιτήσεων προ απομείωσης περιλαμβάνονταν και φόροι κεφαλαίου 10 δις ευρώ, που βεβαιώθηκαν τον Οκτώβριο του 2023, κατόπιν ηλεκτρονικής υποβολής δήλωσης φόρου κληρονομιάς με εσφαλμένα στοιχεία, και διαγράφηκαν τον Φλεβάρη του 2024 με αποτέλεσμα την εμφάνιση υπερεκτιμημένων απαιτήσεων κατά το εισπράξιμο μέρος του ανωτέρω ποσού, ήτοι κατά ποσό 1,53 δις ευρώ.

Στην ίδια Έκθεση το Ε.Σ. αποκαλύπτει μεταξύ άλλων και: μη πρόβλεψη καταπτώσεων για τις Εγγυήσεις του «Ηρακλή» (για την τιτλοποίηση των κόκκινων δανείων τα οποία η κυβέρνηση μεταβιβάζει στα funds) -παρότι την τελευταία πενταετία οι καταπτώσεις από εγγυήσεις ετησίως ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 380 εκατ. ευρώ-, μη νόμιμη χρήση μέρους των συνολικών πιστώσεων του αποθεματικού, υποεκτίμηση του ελλείμματος του 2022 κατά 1,81 δις ευρώ λόγω μη αφαίρεσης εσόδων έναντι της επιστρεπτέας προκαταβολής, απόκλιση στο «Εισπρακτέο υπόλοιπο» μεταξύ των συστημάτων TAXISNET και SAP, επαναλαμβανόμενες αποκλίσεις στις προβλέψεις του Προϋπολογισμού σε σχέση με τις πραγματοποιθείσες, μη συμπερίληψη της αξίας όλων των ενσώματων και άυλων στοιχείων στον Ισολογισμό κ.α.

Οι συνολικές παρατηρήσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τις μη σύννομες ενέργειες και πρακτικές της κυβέρνησης ξεπερνάνε αριθμητικά τις 29 στον Απολογισμό Εσόδων και Εξόδων, τις 5 για τις μεταρρυθμίσεις στην Δημοσιονομική Διαχείριση, τις 7 για τα Αποτελέσματα του Κρατικού Προϋπολογισμού και τις 10 για την Κατάσταση της Χρηματοοικονομικής θέσης του Κράτους.

Αντώνης Καλόγηρος

Οικονομολόγος, Υπεύθυνος Θ.Ο. Εθνικής Οικονομίας της ΝΙΚΗΣ