Θεωρήσεις για τα νέα διδύναμα αναμνηστικά εμβόλια για την COVID-19

Τὰ νέα διδύναμα ἐμβόλια τῶν Ἑταιρειῶν Moderna καὶ Pfizer, τὰ ὁποῖα ἐνεκρίθησαν ἀπὸ τὸν ἁρμόδιο ὀργανισμὸ στὶς ΗΠΑ (FDA), τὴν 31η Αὐγούστου 2022, πρόκειται νὰ χορηγηθοῦν καὶ στὴν πατρίδα μας. Ἀκολουθοῦν ὁρισμένες ἐπισημάνσεις ὑπό τοῦ γράφοντος, συμφώνως μὲ τὴ δυνατότητα ἡ ὁποία δίνεται ἀπὸ τὸ  ἰσχύον Σύνταγμα^[1] τῆς πατρίδας μας.

Τὰ προαναφεθέντα ἐμβόλια στοχεύουν στὸ πρωταρχικὸ στέλεχος τῆς νόσου Covid-19 (τὸ ὁποῖο πλέον δὲν κυκλοφορεῖ), καθὼς καὶ στὰ τελευταίως ἐπικρατοῦντα στελέχη τῆς παραλλαγῆς Omicron, τὰ ὑποστελέχη BA.4 καὶ ΒΑ.5. 

Σχετικῶς μὲ τὸ νέο διδύναμο ἀναμνηστικὸ ἐμβόλιο τῆς Moderna, γιὰ τὴν παραλλαγή   Omicron, ὑπάρχουν κλινικὰ πειραματικὰ δεδομένα -ἀπὸ  μελέτες διάρκειας ἑνὸς μόνον μηνὸς- μὲ μέτρηση τῶν ἐξουδετερωτικῶν ἀντισωμάτων τοῦ ὀροῦ γιὰ τὸ διδύναμο ἐμβόλιο, τό ὁποῖο στοχεύει στὴν ὑποπαραλλαγὴ  ΒΑ.1. Δὲν παρουσίασε ἡ Ἑταιρεία Moderna δεδομένα γιὰ τὸ διδύναμο ἀναμνηστικό ἐμβόλιο, τὸ ὁποῖο παρήγαγε, καὶ τὸ ὁποῖο στόχευε ἀφ’ἑνὸς στὸ πρωταρχικὸ στέλεχος (αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἐνεφανίσθη στὴν Yuchan τῆς Κίνας κατὰ τὰ τέλη τοῦ 2019)  καὶ ἀφ’ἑτέρου στὰ ὑποστελέχη ΒΑ.4 καὶ ΒΑ.5, γιὰ τὰ ὁποῖα δόθηκε ἡ ἔγκριση!

Σημειωτέον ἐπίσης ὅτι:

α) δὲν ὑπάρχουν κλινικά δεδομένα γιὰ τὸ κατὰ πόσον προφυλάσσει τὸ ἐμβόλιο αὐτὸ ἀπὸ τὴ συζητούμενη νόσο καὶ

β) δὲν ἔχουν δημοσιευθῆ σχετικὰ  δεδομένα ἀπὸ πειραματόζωα^[2]. Ἐπιπροσθέτως, δὲν ἔχει ἀπαντηθῆ τὸ ἐρώτημα, ποῖος εἶναι ὁ λόγος στόχευσης τοῦ ἀνωτέρω ἐμβολίου τῆς Μοderna καὶ στὸ πρωταρχικὸ στέλεχος (αὐτὸ τὸ ὁποῖο ἐνεφανίσθη στὴ Yuhan τῆς  Κίνας, κατὰ τὰ τέλη τοῦ 2019), δεδομένου ὅτι αὐτὸ τὸ στέλεχος πλέον δὲν κυκλοφορεῖ.  

Ἐν συνόψει, ἐδόθη ἄδεια κυκλοφορίας γιὰ τό διδύναμο ἐμβόλιο τῆς Moderna ἀπό τὸν ἁρμόδιο ὀργανισμό (FDA τῶν ΗΠΑ), μὲ πλημμελέστατα δεδομένα (βραχύτατη παρακολούθηση, ἑνὸς μόνον μηνὸς ), τὰ ὁποῖα μάλιστα στόχευαν σὲ ἄλλη ὑποπαραλλαγή (τὴν ΒΑ.1) καὶ ὄχι στὰ κυκλοφοροῦντα ὑποστελέχη (ΒΑ.4 καὶ ΒΑ.5)! 

Ὅσον ἀφορᾶ στὸ ἐμβόλιο τῆς Pfizer- BioNTech, σὲ ἕνα ἄρθρο, τὸ ὁποῖο δημοσιεύθηκε στὸ Περιοδικὸ Science Magazine^[3], ἀναγράφεται ὅτι ἦταν διαθέσιμα στὴ συνάντηση  τοῦ FDA, τὸν Ἰούνιο τοῦ τρέχοντος ἔτους, δεδομένα ἀπό ὀκτώ μόνον ποντίκια, τὰ ὁποῖα εἶχαν ἐμβολιασθῆ γιὰ τὰ ὑποστελέχη τοῦ ἰοῦ BA.4 καὶ ΒΑ.5. Ἀξιοσημείωτο ἐπίσης εἶναι ὅτι καὶ αὐτὰ τὰ ἐλάχιστα δεδομένα δὲν εἶχαν δημοσιευθῆ, ὅταν ἐγκρίθηκε ἀπὸ τὸν FDA τὸ διδύναμο ἐμβόλιο τῆς Pfizer!

Σημειωτέον ὅτι ἡ ταχεῖα μετάλλαξη τοῦ ἰοῦ (Sars-Cov-2) καθιστᾶ τὸν σχεδιασμὸ τοῦ ἐμβολίου δύσκολο. Σὲ ἄρθρο τὸ ὁποῖο δημοσιεύθηκε τὸν Ἰούνιο τοῦ 2022 στὸ Περιοδικὸ Nature^[4] ἐπισημαίνεται ὅτι οἱ ταχέως μεταλλασσόμενες ποικιλίες ὑποστελεχῶν περαιτέρω ἐπιπλέκουν τὴν ἐπικαιροποίηση τῶν ἐμβολίων. Οἱ ἀναδυόμενες ποικιλίες καὶ οἱ ἀναξιόπιστες ἀνοσο-αποκρίσεις σημαίνουν ὅτι εἶναι ἀκόμη δύσκολο νὰ προσδιορισθοῦν τὰ χαρακτηριστικά ἑνὸς νέου ἐμβολίου.

Μείζονες κίνδυνοι οἱ ὁποῖοι συνδέονται μὲ τὸν σχεδιασμό νέων ἀναμνηστικῶν ἐμβολίων.

Τὰ ἀντισώματα τὰ ὁποῖα παράγονται μετὰ τὴ χορήγηση ἐμβολίου δὲν εἶναι ἑνός τύπου, ἀλλά μᾶλλον μιᾶς ἑτερογενοῦς ὁμάδας πρωτεϊνῶν. Ὑπάρχουν προστατευτικὰ  καὶ ἐπιβλαβῆ ἀντισώματα. Τὰ ἐξουδετερωτικά ἀντισώματα εἶναι προστατευτικὰ, δεσμεύονται σταθερὰ ἀπὸ τὶς πρωτεΐνες τῆς ἀκίδας καὶ ἀπομακρύνονται ἐπιτυχῶς ἀπὸ τὰ ἀνοσοκύτταρα. Τὰ ἐπιβλαβῆ ἀντισώματα δεσμεύονται ἀπὸ τὶς πρωτεΐνες τῆς ἀκίδας χαλαρά διευκολύνοντας, μὲ πέντε δυνητικοὺς μηχανισμούς^[5], τὴν εἴσοδο τοῦ ἰοῦ (Sars-Cov-2) στὰ κύτταρα, ἐπαυξάνοντας τοιουτοτρόπως τὴν ἰικὴ λοίμωξη. Τὸ ἀποτέλεσμα αὐτό ὀνομάζεται «Ἐπαύξηση τῆς λοίμωξης ἀπὸ ἀντισώματα» (Antibody Dependent Enhancement, ADE) ^[2].

Τὰ νέα ἀναμνηστικὰ διδύναμα ἐμβόλια εἶναι δυνατὸν νὰ αὐξήσουν τὸν κίνδυνο τοῦ ἀποτελέσματος ADE.  

Εἶναι σαφὲς ὅτι, ὅταν ὁ ἰὸς μεταλλάσσεται, ἰδιαίτερα μετὰ τὴ μετάλλαξη τῆς δεσμευτικῆς περιοχῆς τοῦ ὑποδοχέως τῆς πρωτεΐνης τῆς ἰικῆς ἀκίδας, τὰ παραγόμενα ἀντισώματα εἶναι δυνατὸν νὰ μὴν ἀποκλείσουν τὴν εἴσοδο τοῦ ἰοῦ στὰ κύτταρα, ἀλλά μᾶλλον νὰ αὐξήσουν τὴ σοβαρότητα τῆς λοίμωξης. Τοιουτοτρόπως, κατὰ τὴν ἀνάπτυξη νέων ἐμβολίων πρέπει νὰ μελετηθῆ καὶ νὰ προσδιορισθῆ ὁ τύπος τῶν παραγομένων ἀντισωμάτων, καὶ ἐὰν αὐτὰ προάγουν τὴ λοίμωξη. Οὐδεμία Ἑταιρεία παραγωγῆς ἐμβολίων ἐδήλωσε δημοσίως ὅτι διεξήγαγε πειράματα, προκειμένου νὰ ἀποκλείσει τοὺς κινδύνους ἀνάπτυξης τοῦ ἀποτελέσματος ADE γιὰ τίς μεταλλάξεις Alpha, Beta καὶ Delta ^[2].

Σὲ μία μελέτη, ἡ ὁποία δημοσιεύθηκε τὸ ἔτος 2021 στὸ Περιοδικὸ European Journal of Epidemiology^[6] ἐξετάσθηκε ἡ συσχέτιση μεταξύ τοῦ ἑκατοστιαίου ποσοστοῦ πληθυσμοῦ πλήρως ἐμβολιασμένων (δύο δόσεις τῶν ἐμβολίων γιὰ τὴν  Covid-19) καὶ τῶν νέων περιπτώσεων Covid-19, σὲ 68 χῶρες καὶ σὲ 2947 κομητεῖες τῶν ΗΠΑ. Τὰ εὑρήματα προκάλεσαν ἔκπληξη. Οἱ χῶρες μὲ ὑψηλότερους ρυθμούς πλήρους ἐμβολιασμοῦ εἶχαν ὑψηλότερο ποσοστὸ περιπτώσεων Covid-19 ἀνά ἑκατομμύριο πληθυσμοῦ, συγκριτικά μὲ τὶς χῶρες μὲ χαμηλότερα ποσοστὰ πλήρους ὲμβολιασμοῦ.

Ἐπιπροσθέτως πρὸς τὸ ἀποτέλεσμα ADE, ἕνας ἄλλος κίνδυνος ἐπιπλοκῆς εἶναι ἡ ἐπαύξηση τῆς ἀναπνευστικῆς νόσου (Enhanced Respiratory Disease, ΕRD), ἡ ὁποία ἔχει παρατηρηθῆ σὲ μελέτες ζώων μετὰ χορήγηση ἐμβολίων γιὰ τὶς λοιμώξεις SARS (Sever Acute Respiratory Syndrome, Σοβαρὸ Ὀξὺ Ἀναπνευστικὸ Σύνδρομο) καὶ MERS (Middle East Respiratory Syndrome, Ἀναπνευστικὸ Σύνδρομο τῆς Μέσης Ἀνατολῆς). Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ χρησιμοποιηθοῦν διαφορετικὰ ζωϊκὰ μοντέλα, προκειμένου νὰ ἀνιχνευθοῦν οἱ κίνδυνοι γιὰ τὰ ἀποτελέσματα ADE/ERD, καθὼς καὶ γιὰ νὰ ἐκτιμηθῆ ἡ ἀσφάλεια νέου ἐμβολίου γιὰ τὴν πανδημία Covid-19^[2]. 

Ὑπὸ Κωνσταντίνου Γ. Καρακατσάνη, τ. Καθηγητοῦ Πυρηνικῆς Ἰατρικῆς,τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ Α.Π.Θ.

Παραπομπές

1. Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδας, 1975/1986, ἄρθρο 14.1
2. https://www.theepochtimes.com/8-mice-omicron-boosters_4731210.html. Προσπελάστηκε 3 Ὀκτωβρίου 2022.
3. https://www.science.org/content/article/omicron-booster-shots-are-coming-lots-questions. Προσπελάστηκε 3 Ὀκτωβρίου 2022.
4. Ewen Callaway. Fast-evolving COVID variants complicate vaccine updates. Nature, vol. 607 (7917), July 2022, pp 19-19,  doi: https://doi.org/10.1038/d41586-022-01771-3 
5. Jieqi Wen, Yifan Cheng, Rongsong Ling, Yarong Dai, Boxuan Huang, Wenjie Huang, Siyan  Zhang, Yizhou Jiang. Antibody- depended enhancement of coronavirus. International Journal of  Infectious Diseases, Vol. 100, November 2020, pp 483-489.   
6. S. V. Subramanian,  Akhil Kumar. Increases in COVID-19 are unrelated to levels of vaccination across 68 countries and 2947 counties in the United States. European Journal of Epidemiology (2021) 36:1237–1240. https://doi.org/10.1007/s10654-021-00808-7 Correspondence https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8481107/