«Μὲ τὴν βοήθειαν τοῦ Θεοῦ, μὲ πίστιν εἰς τὸν τίμιον ἀγῶνά μας, μὲ τὴν συμπαράστασιν ὁλοκλήρου τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ μὲ τὴν βοήθειαν τῶν Κυπρίων, ἀναλαμβάνομεν τὸν ἀγῶνα διὰ τὴν ἀποτίναξιν τοῦ Ἀγγλικοῦ ζυγοῦ, μὲ σύνθημα ἐκεῖνο τὸ ὁποῖον μᾶς κατέλιπαν οἱ πρόγονοί μας ὡς ἱερὰν παρακαταθήκην: “Ἢ τὰν ἢ ἐπὶ τᾶς”…».

Με αυτά τα λόγια ξεκινούσε η προκήρυξη της ΕΟΚΑ που σήμανε την έναρξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του Κυπριακού Ελληνισμού την 1η Απριλίου του 1955, κατά τον οποίον μια χούφτα ανταρτόπουλα με επικεφαλής τον Γεώργιο Γρίβα–Διγενή ταπείνωσαν μια αυτοκρατορία και έναν πολυάριθμο στρατό κατοχής. Χωρίς αυτήν την πίστη που εμφανιζόταν στην προκήρυξη δεν ήταν δυνατό να γεννηθεί αυτό το έπος και να αντέξουν οι ήρωές του, τις κακουχίες, τα βασανιστήρια και το παιχνίδι με τον θάνατο.

Αν σκεφτούμε με σημερινούς όρους τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν τότε, μάς φαίνεται ότι έχουν περάσει αιώνες. Όμως, από τη λήξη του αγώνα των Κυπρίων έχουν περάσει μόλις 63 χρόνια, άρα οι περισσότεροι από τους νεκρούς αγωνιστές θα ζούσαν ακόμα. Ενδεικτικά, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο πιο μικρός που μαρτύρησε στην αγχόνη, θα ήταν σήμερα 84 ετών. Ή ο Δημητράκης Δημητριάδης, ο μικρότερος ήρωας, που σε ηλικία 7 ετών τού έκοψε άνανδρα το νήμα της ζωής βρετανός στρατιώτης με μια σφαίρα στο κεφάλι, θα ήταν σήμερα  μόνο 73 ετών… Αυτά, για να καταλάβουμε πως τα γεγονότα δεν είναι μακριά χρονικά. Οι ήρωες αυτοί θα μπορούσαν σήμερα να ζουν μια ήρεμη ζωή με τις οικογένειές τους και να πεθάνουν από βαθιά γεράματα. Εκείνοι όμως επέλεξαν τον ηρωικό τρόπο ζωής και θανάτου. Επέλεξαν να παραμείνουν «τοῖς κείνων ρήμασι πειθόμενοι». Να αφήσουν την τρυφηλή ζωή, τις οικογένειές τους, τις πρόσκαιρες χαρές, ακόμα και τα θρανία τους, για τα υψηλά ιδανικά της πατρίδας μας. Νικητές του πνεύματος στην αιώνια μάχη εναντίον της ύλης…

Για να φτάσουμε όμως σε αυτό το έπος, τα παιδιά αυτά γαλουχήθηκαν με τις ελληνορθόδοξες αξίες στα κατηχητικά της Κύπρου. Είχαν άξιους ηγέτες που πυρπόλησαν τις ψυχές τους με τον πόθο της ελευθερίας. Είχαν και άξιους γονείς που τούς έδωσαν την ευχή τους να αγωνιστούν για τα μεγάλα ιδανικά. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγιας της μητέρας του υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. Γρηγόρη Αυξεντίου. Η Αντωνού Αυξεντίου, στον περίφημο επικήδειό της παραδίδει μαθήματα Ελληνίδας Μάνας: «Μιά μάνα τέτοιου ἣρωα ἒν προσβολή νά κλάψει, προσβάλλει τόν λεβέντη της, τζιεῖνον πού θ’ ἀπολάψει. Χαλάλιν τῆς Πατρίδος μου ὁ γιός μου, ἡ ζωή μου, τζί ἀφοῦ ἒν ἐπαραδόθηκεν τζί ἒμεινεν τζί ἐσκοτώθηκεν, ἂς ἒσιει τήν εὐτζήν μου». Ο δε πατέρας του ήρωα, Πιερής, μόλις αντίκρυσε το καρβουνισμένο σώμα του γιού του, βγήκε χαμογελαστός από το νεκροτομείο, για να μην δώσει τη χαρά στους Άγγλους να τον δουν να κλαίει, και κατέρρευσε αργότερα!

Η 1η Απριλίου, λαμπρή επέτειος έναρξης του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α., μας φέρνει αντιμέτωπους με τρείς σπουδαίες προκλήσεις για το σήμερα και το αύριο του Ελληνισμού:

Πρώτη πρόκληση: Η μέγιστη ευθύνη της εθνικής παιδείας. 

Αν οι κυβερνώντες γνώριζαν να τιμούν τους ήρωες της πατρίδας, αν ήθελαν να εμφυσήσουν στις νέες γενιές την αγάπη στον πλησίον, στην πατρίδα και στην ελευθερία, τότε τα σχολικά βιβλία θα δίδασκαν τα πύρινα γράμματα που έγραφαν τα λεβεντόπαιδα της Ε.Ο.Κ.Α. από τη φυλακή στους γονείς τους, λίγες ώρες προτού οδηγηθούν στην αγχόνη. Πρόκειται για κείμενα ισάξια των σπουδαιότερων κειμένων της παράδοσής μας, από τον Αισχύλο ως τον Μακρυγιάννη. Κείμενα που μας διδάσκουν τον λόγο για να ζεις και τον τρόπο για να πεθαίνεις. Κείμενα που θα εμπνεύσουν νέους Έλληνες ήρωες το 2030, το 2040, το 2050. Αντί αυτών, οι «πεφωτισμένοι» της δήθεν εθνικής παιδείας προτιμούν να διδάσκουν τον θάνατο του Θεού, τη δειλία, τον σκληρό ατομισμό. Αντί για την αρμύρα της Ρωμηοσύνης, τον άγευστο λαπά του πολυπολιτισμού.

Δεύτερη πρόκληση: Η μέγιστη ευθύνη των ηγετών του λαού.    

Ο αγνός αγώνας των Καραολή, Δημητρίου, Παλληκαρίδη, Αυξεντίου, καί όλων των ηρώων της Ε.Ο.Κ.Α. το 1955-1959 εξέφραζε τον έναν και μόνον αιώνιο πόθο του Κυπριακού Ελληνισμού: Την ΕΝΩΣΗ με την Ελλάδα. 

Οι Τούρκοι τότε δεν είχαν κανέναν απολύτως λόγο στα τεκταινόμενα, αφού ήδη από το 1878 οι Οθωμανοί είχαν πουλήσει την Κύπρο στους Βρετανούς. Σε ένα θέμα επομένως που αφορούσε αποκλειστικά την Ελλάδα και τη Βρετανία, και με τον αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. να έχει θέσει την Κύπρο σε πορεία Ένωσης, οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου το 1959-60 έκαναν ένα διπλό έγκλημα: (α) διαστρέβλωσαν την πορεία Ένωσης σε πορεία Ανεξαρτησίας, με την Κύπρο να γίνεται ανεξάρτητο κράτος την 1η Οκτωβρίου 1960 (β) έβαλαν την Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη στο καινοφανές κράτος. 

Δεν είναι η πρώτη φορά στη σύγχρονη ελληνική ιστορία που ο Λαός μας γράφει με το αίμα και τις θυσίες του ηρωικά «ΟΧΙ» και οι πολιτικοί του «εθνάρχες» και «εθνοσωτήρες», «δεξιοί» κι «αριστεροί»,  γράφουν με το μελάνι ντροπιαστικά «ΝΑΙ». 

Τρίτη πρόκληση: Η μέγιστη ευθύνη της προσωπικής επιλογής των νέων μας. 

Τα μάτια των νέων μας παλεύουν να κρατήσουν τη φυσική τους σπίθα. Βλέπουν απογοητευμένοι και παραμελημένοι να ξεδιπλώνεται ένα μέλλον ανούσιο και ανυπόφορο. Ο κόσμος τους, συρρικνωμένος σε μερικές ίντσες οθόνης. Η ελευθερία εκχυδαΐζεται ως «free pass». Η υπόληψη εκφυλίζεται σε επίδειξη. Η ευγενική καλαισθησία λοβοτομείται στους ήχους της ασύδοτης τραπ. Η δίψα για το καινούριο διαστρέφεται σε αφύσικους πειραματισμούς. Τα ναρκωτικά δεν είναι πια μόνο φυτικά, αλλά και συνθετικά και ψηφιακά. Η πνευματική αναζήτηση υποσιτίζεται με προκατασκευασμένα metaverse. Νιώθουν ορφάνια ανάμεσα σε λειψές οικογένειες, λειψά σχολεία, λειψούς ηγέτες. 

Κάποιες πιο ανήσυχες ψυχές θα αναζητήσουν τον ηρωικό τρόπο ζωής με λάθος τρόπο. Θα τον ψάξουν σε οργισμένα πληκτρολόγια, σε υστερικό ακτιβισμό, σε οπαδικές συμμορίες, σε αντιεξουσιαστικές καταλήψεις.   

Υπάρχουν όμως και τα παραδείγματα των νεαρών αγωνιστών της Ε.Ο.Κ.Α. που ένοιωθαν για τη μητέρα Ελλάδα «στα στήθη χαλασμό»: Από τον «Σταυραετό του Μαχαιρά», Γρηγόρη Αυξεντίου, που πολέμησε μόνος επί 8 ώρες με 60 Βρετανούς στρατιώτες ώσπου έγινε λαμπάδα για ολάκερο τον Ελληνισμό, μέχρι τον έφηβο Βαγορή που «πήρε μιάν ἀνηφοριά γιά νά βρεῖ τήν λευτεριά» κι αν συνάντησε την αγχόνη, την έκανε πέρασμα στην αιωνιότητα.

Για τους νέους μας σήμερα, τα λόγια του Ίωνα Δραγούμη ηχούν στα αυτιά μας επίκαιρα όσο ποτέ: «Εἶναι ἀνοιγμένος τώρα, μπροστά στά θολωμένα μάτια σας καί τά μυαλά σας τά σκοτισμένα, ἓνας δρόμος ἀληθινός, δρόμος ζωῆς καί πολέμου. Ἂν θέλετε, πάρετέ τον. Ἂν δέν σᾶς ἀρέσει πάλι τούτος βρίσκονται καί ἂλλοι, ἀληθινοί καί αὐτοί δρόμοι ζωῆς καί πολέμου. Διαλέξετε καί πάρετε. Εἰδεμή, σαπίστε ἐκεί πού εἲσθε!».

Δόξα και τιμή στα λεβεντόψυχα ηρωικά νιάτα της ΕΟΚΑ!