Μια επαίσχυντη στροφή στην Ιστορία και οι συνέπειές της

Του Νικολάου Καπλάνη

Πολιτικού Επιστήμονα/Θεολόγου

Διαπιστευμένου Διαμεσολαβητή ΥΔΔΑΔ

Η 30^η Σεπτεμβρίου 1922 σηματοδοτεί μία από τις πιο σκοτεινές στιγμές στην ιστορία του Ελληνισμού, καθώς τότε υπογράφηκε η επαίσχυντη Συμφωνία των Μουδανιών, που επισφράγισε την τραγική έκβαση της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η συγκεκριμένη Συμφωνία όχι μόνο σήμανε την αποχώρηση του ελληνικού στρατού από την Ανατολική Θράκη και την οριστική εκδίωξη των Ελλήνων από τις πατρογονικές τους εστίες, αλλά και την αρχή μιας πολιτικής κατευνασμού απέναντι στην Τουρκία, που δυστυχώς συνεχίζει να χαρακτηρίζει τις ελίτ της χώρας μας μέχρι σήμερα.

Η Συμφωνία των Μουδανιών και οι επιπτώσεις της

Η Μικρασιατική Καταστροφή αποτέλεσε μια τραγωδία ανυπολόγιστων διαστάσεων για τον Ελληνισμό. Μετά την ήττα του ελληνικού στρατού από τις τουρκικές δυνάμεις του Κεμάλ Ατατούρκ, η Ελλάδα βρέθηκε σε δυσχερή διπλωματική θέση. Στη Συμφωνία των Μουδανιών, οι Μεγάλες Δυνάμεις – Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία – επέλεξαν να στηρίξουν την Τουρκία, αφήνοντας την Ελλάδα έκθετη και μόνη.

Η αποδοχή των όρων της Συμφωνίας από την ελληνική πλευρά ήταν αποτέλεσμα όχι μόνο στρατιωτικής ήττας, αλλά και πολιτικής αδυναμίας και έλλειψης στρατηγικής. Η Ελλάδα αποδέχθηκε τους όρους παραδίδοντας την Ανατολική Θράκη χωρίς μάχη, μια απόφαση που θεωρήθηκε από πολλούς τότε και σήμερα ως «προδοσία». Από εκείνο το σημείο και μετά, η πολιτική ελίτ της χώρας φάνηκε να ακολουθεί μια προσέγγιση κατευνασμού απέναντι στην Τουρκία, που θα σφράγιζε τις μελλοντικές εξελίξεις.

Η πολιτική του κατευνασμού: Ιστορική κληρονομιά ή εθνική υποχώρηση;

Από τη Συμφωνία των Μουδανιών και μετέπειτα, οι ελληνικές πολιτικές ελίτ υιοθέτησαν μια στάση φοβικής πολιτικής απέναντι στην Τουρκία, μια τάση που φαίνεται να έχει περάσει στο DNA του ελληνικού πολιτικού συστήματος και της άρχουσας ελίτ. Αντί για αποφασιστική στάση υπεράσπισης των εθνικών δικαίων, βλέπουμε διαρκώς μια πολιτική υποχωρήσεων και συμβιβασμών.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της πολιτικής ήταν τα γεγονότα των Ιμίων το 1996. Αντί για μια δυναμική αντίδραση στις τουρκικές προκλήσεις, η ελληνική κυβέρνηση επέλεξε την υποχώρηση υπό την πίεση των ξένων δυνάμεων. Η τότε κρίση στα Ίμια, που κορυφώθηκε με την απώλεια τριών Ελλήνων αξιωματικών, αποτελεί το κλασικό παράδειγμα της αδράνειας και του φόβου που κυριαρχεί στην ελληνική πολιτική σκηνή απέναντι στην τουρκική απειλή.

Η πολιτική ελίτ, αντί να δείξει πυγμή και αποφασιστικότητα, άφησε την Τουρκία να διαμορφώσει ένα καθεστώς «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, το οποίο συνεχίζει να απειλεί την εθνική κυριαρχία μέχρι σήμερα. Αυτή η παθητική στάση, που παρατηρήθηκε τόσο στα Ίμια όσο και σε άλλες κρίσιμες στιγμές, είναι μια άμεση συνέχεια της πολιτικής κατευνασμού που εγκαινιάστηκε μετά τη Συμφωνία των Μουδανιών.

Το παράδειγμα του Oruc Reis: Νεότερες εκφάνσεις της πολιτικής υποχωρήσεων

Ένα από τα πιο πρόσφατα παραδείγματα αυτής της πολιτικής ήταν η κρίση με το ερευνητικό σκάφος Oruc Reis το 2020. Όταν το τουρκικό σκάφος εισήλθε σε ελληνική υφαλοκρηπίδα, αντί για αποφασιστική στρατιωτική ή διπλωματική δράση, η ελληνική κυβέρνηση προτίμησε να παρακολουθεί τις εξελίξεις δια της «διπλωματικής οδού», αποφεύγοντας τη δυναμική αντίδραση που ίσως θα έστελνε το σωστό μήνυμα στην Άγκυρα. Οι συνεχείς διαπραγματεύσεις, οι «κόκκινες γραμμές» που μετατοπίζονται και η γενική τάση αποφυγής σύγκρουσης δείχνουν μια συνεχιζόμενη πολιτική κατευνασμού.

Το περιστατικό της Κάσου και το γεωπολιτικό ρίσκο στην ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου και Ελλάδος

Σε συνέχεια του παραδείγματος του Oruc Reis έχουμε το πρόσφατο περιστατικό της Κάσου, όπου ο Έλληνας ΥΠΕΞ κ. Γεραπετρίτης παραδέχθηκε σε συνέντευξή του ότι αν είχαν σταλεί δυνάμεις στο πεδίο, θα τις είχαν ανακαλέσει, ενώ τώρα προσπαθεί να μας πείσει ότι δεν έχει συμβεί τίποτα σε διπλωματικό και πολιτικό πεδίο που να σηματοδοτεί ελληνική υποχώρηση. Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σκυλακάκης αναφέρθηκε στο γεωπολιτικό ρίσκο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου-Ελλάδος, αφήνοντας υπονοούμενα ότι η Ελλάς δεν θα υπερασπισθεί πάση θυσία αυτό το σπουδαίο έργο σε περίπτωση που φέρει αντιρρήσεις η Τουρκία!

Η Τουρκία από την πλευρά της, γνωρίζοντας αυτήν την ελληνική αδυναμία, συνεχίζει να προωθεί τις διεκδικήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο, αμφισβητώντας τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας και της Κύπρου. Αυτή η τουρκική επιθετικότητα ενισχύεται από την αντίληψη ότι η ελληνική πολιτική ελίτ, όπως και μετά τα Μουδανιά, είναι απρόθυμη ν’ αναλάβει το κόστος μιας αποφασιστικής σύγκρουσης.

Συμπεράσματα

Η Συμφωνία των Μουδανιών αποτελεί ορόσημο της αρχής μιας πολιτικής κατευνασμού που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα. Οι ελληνικές πολιτικές ελίτ, από την τραγική Μικρασιατική Καταστροφή και μετά, δείχνουν συχνά να φοβούνται την αντιπαράθεση με την Τουρκία, επιλέγοντας την τακτική των συνεχών υποχωρήσεων. Ενώ η Τουρκία εντείνει τις διεκδικήσεις της, η Ελλάδα φαίνεται να αντιδρά φοβικά, επιλέγοντας τον δρόμο της μυστικής διπλωματίας και της αποφυγής της σύγκρουσης, γεγονός που ενισχύει την αίσθηση αδυναμίας στα μάτια της Άγκυρας.

Αν η πολιτική αυτή συνεχιστεί, είναι πιθανό να οδηγήσει σε περαιτέρω υποχωρήσεις και αποδυνάμωση της εθνικής κυριαρχίας. Η ιστορία της Μικρασιατικής Καταστροφής και η Συμφωνία των Μουδανιών πρέπει να μας διδάξουν ότι η υποχώρηση μπροστά στην επιθετικότητα ενός γείτονα δεν φέρνει ποτέ την ειρήνη, αλλά μόνο ενισχύει τη βουλιμία του για περισσότερα εδάφη και δικαιώματα.

Ήρθε η ώρα για μια νέα προσέγγιση, που θα βασίζεται στην ισχυρή άμυνα, στην αποφασιστικότητα και στην επίδειξη ισχύος, ώστε η Ελλάδα να πάψει να στέκεται φοβισμένη μπροστά σ’ έναν επιθετικό γείτονα, ο οποίος μόνο με τη σταθερή και σθεναρή αντίσταση μπορεί να σεβαστεί την κυριαρχία της χώρας μας.