Το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας όντας θυγατρική της ΕΕΣΥΠ Α.Ε. (Υπερταμείο) εισήλθε στο μετοχικό κεφάλαιο της AtticaBank μέσω του νόμου περί αναβαλλόμενης φορολογίας τέλη του 2021.

Στις 7 Δεκεμβρίου 2021 το ΤΧΣ υπέγραψε συμφωνία αποκτώντας μετοχές των ιδιωτών επενδυτών ΤΜΕΔΕ και EllingtonSolutionsS.A. για το ποσό των 150.765.391,4 ευρώ. Το 2023 ολοκληρώθηκε η δεύτερη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου με την είσοδο και της ιδιωτικής εταιρείας ThrivestHoldingsLTDκαι τηςΠαγκρήτιας Τράπεζας ύψους 473.346.868,50 ευρώ εκ των οποίων 329 εκατομμύρια κατέβαλε το ΤΧΣ το οποίο διαχειρίζεται τα κεφάλαια από την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών τα οποία έχει καταβάλλει το ελληνικό Δημόσιο.

Παράλληλα το ΤΧΣ συνέβαλε στο να μεταφερθούν τα κόκκινα δάνεια της νέας AtticaBankστο πρόγραμμα Ηρακλής IIIοπότε στην τιτλοποίησή τους και την μεταφορά τους στα funds. Με εντολή του ΤΧΣ έγινε διερεύνηση από την JPMorganγια πιθανόν ενδιαφέρον άλλων επενδυτών να συμμετάσχουν στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου με όρους όπως η Thrivest. Η διαδικασία όμως ολοκληρώθηκε χωρίς επιτυχία όπως ήταν αναμενόμενο οπότε θα επιβαρυνθεί -ως συνήθως- το Δημόσιο και οι Έλληνες πολίτες με την διάσωση των AtticaBankκαι ΠαγκρήτιαςΤράπεζας.

Η νέα συμφωνία η οποία υπογράφηκε στις 18 Ιουλίου 2024 -χωρίς προηγουμένως να γίνει διαβούλευση ή να έλθει πριν την υπογραφή της στη Βουλή-  προβλέπει αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της AtticaBankκατά 730 εκατομμύρια ευρώ τα οποία θα εισφέρουν το ΤΧΣ των δανειστών με κεφάλαια όμως του ελληνικού Δημοσίου ύψους 475 εκατομμυρίων ευρώ, ο e-ΕΦΚΑ με 48 εκατομμύρια ευρώ και το ΤΜΕΔΕ με 12 εκατομμύρια ευρώ. Η ιδιωτική ThrivestHoldingsθα εισφέρει 200 εκατομμύρια ευρώ.

Η νέα τράπεζα που θα δημιουργηθεί θα ανήκει κατά πλειοψηφία σε ιδιώτες με δικαιώματα μειοψηφίας για το ΤΧΣ κάτι το οποίο είναι αδιανόητο τόσο σε όρους δημοσίου συμφέροντος όσο και σε όρους αγοράς την στιγμή που το ελληνικό δημόσιο μέσω του ΤΧΣ των δανειστών έχει καταβάλλει κεφάλαια ύψους 150,7 εκατομμύρια ευρώ στην 1^η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, 329 εκατομμύρια ευρώ (συν 39,8 εκατομμύρια ευρώ μέσω του e-ΕΦΚΑ) στην 2^η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου, 423 εκατομμύρια ευρώ (475 εκατομμύρια ευρώ μείον 100 εκατομμύρια ευρώ από την αποπληρωμή ομολόγου του Δημοσίου που θα κάνει η νέα τράπεζα συν 48 εκατομμύρια ευρώ ο e-ΕΦΚΑ) στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου βάσει της Σύμβασης Συγχώνευσης της 18^ης Ιουλίου 2024. Αθροιστικά δηλαδή το Δημόσιο έχει καταβάλλει άνω των 942,5 εκατομμυρίων ευρώ. Πως λοιπόν κατοχυρώνονται τα συμφέροντα του ελληνικού Δημοσίου δεδομένης της επένδυσης στην οποία έχει προβεί;

Βάσει του σχεδίου νόμου[i] το οποίο κατέθεσε στην Βουλή ο Υπ. Οικονομικών κ. Κ. Χατζηδάκης επιβεβαιώνεται πως η νέα τράπεζα θα ανήκει κατά πλειοψηφία σε ιδιώτες με δικαιώματα μειοψηφίας του ΤΧΣ. Το μερίδιο των ιδιωτών βάσει του σχεδίου νόμου θα ανέλθει στο 58,5% ενώ του ΤΧΣ των δανειστών θα κυμανθεί στο 35% έως 37% και με συνυπολογισμό των μετοχών του e-ΕΦΚΑ σε 38,5%-40%.

Πλέον τούτων η νέα τράπεζα με την ένταξή της στο πρόγραμμα Ηρακλής ΙΙΙ θα μειώσει το ποσοστό των κόκκινων δανείων της από 60% που είναι το σταθμισμένο ποσοστό τους σε 3%.

Σημειώνεται πως πριν την υπογραφή της σύμβασης Συγχώνευσης του ΤΧΣ με την ThrivestHoldingLTDκαι την απορρόφηση της Παγκρήτιας Τράπεζας το ΤΧΣ κατείχε το 72,5% της AtticaBankκαι ο e-ΕΦΚΑ το 7,6%.

Η πραγματικότητα είναι πως οι συγχωνευμένες τράπεζες AtticaBankκαι Παγκρήτια Τράπεζα παρουσίαζαν εδώ και χρόνια υψηλό ποσοστό κόκκινων δανείων και δεν διέθεταν τα απαραίτητα κεφάλαια για την εξυγίανσή τους. Οι δυο αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου οι οποίες έγιναν καθώς και η τρίτη με την Σύμβαση Συγχώνευσης της 18.7.2024 αποτελούν ουσιαστικά ανακεφαλαιοποίηση της νέας τράπεζας με χρήματα του ελληνικού Δημοσίου -των φορολογουμένων δηλαδή- τα οποία περνάνε στο Δημόσιο Χρέος και προφανώς δεν θα επιστραφούν. Είναι το ίδιο ακριβώς το οποίο συνέβη με τις υπόλοιπες συστημικές τράπεζες οι οποίες ανακεφαλαιοποιήθηκαν μέσω του ΤΧΣ από το 2012 έως το 2015 με 47 δις ευρώ (πλέον τόκων άνω των 5,1 δις ευρώ) εκ των οποίων με την αποεπένδυση επεστράφησαν μόνον 3 με 4 δις ευρώ περίπου. Οπότε οι υπαινισσόμενες ζημίες[ii] των κεφαλαίων του Δημοσίου ανήλθαν σε ποσοστό από -91,3% έως -93,5%.

Πλέον τούτων η κυβέρνηση θα προχωρήσει σε επέκταση του προγράμματος Ηρακλής ΙΙΙ προκειμένου να καλυφθούν τα κόκκινα δάνεια της AtticaBankκαι της Παγκρήτιας Τράπεζας. Ήδη το ανεξόφλητο υπόλοιπο του προγράμματος Ηρακλή ανήλθε την 31.3.2024 σε 17,012 δις ευρώ πλέον νέων εγγυήσεων για την περίοδο 1.1.2024-31.3.2024 ύψους 502,6 εκατομμυρίων ευρώ. Η οποιαδήποτε κατάπτωση εγγύησης του Δημοσίου επιβαρύνει άμεσα το Δημόσιο Χρέος ενώ στην πράξη η παροχή εγγύησης του Δημοσίου στα fundsγια τα κόκκινα δάνεια λειτουργεί ως κίνητρο/εκβιασμός προς την κυβέρνηση να προχωράνε με ταχύτατους ρυθμούς οι πλειστηριασμοί διαφορετικά το Δημόσιο θα πρέπει να καταβάλλει τις εγγυήσεις.

Το κυβερνητικό αφήγημα ότι πρέπει να διασωθούν μόνον δι’ αυτού του τρόπου οι δυο τράπεζες AtticaBankκαι Παγκρήτια Τράπεζα διότι διαφορετικά θα χαθούν οι μη εγγυημένες καταθέσεις τους αναιρείται από τους τρόπους αντιμετώπισης άλλων χωρών με συναφή χρηματοοικονομικά προβλήματα όπως στις ΗΠΑ και στην Μεγάλη Βρετανία. Στις ΗΠΑ προέκυψαν κέρδη για το Δημόσιο από τις επενδύσεις TARP[iii]στον τραπεζικό τομέα (απόδοση +12,4% από την αρχική επένδυση των 245,5 δις δολαρίων) ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξαν μικρές σχετικά ζημίες από την στήριξη του τραπεζικού τομέα (αρχική επένδυση 136,6 δις λίρες με ζημίες 23,2 δις λίρες Αγγλίας).

Μη λησμονούμε και το παράδειγμα της Ισλανδίας η οποία ακολούθησε την συνταγματική επιταγή οι τραπεζίτες να τυγχάνουν της ίδιας αντιμετώπισης με όλους τους πολίτες. Η Ισλανδία δεν ακολούθησε το μοντέλο των δυτικών χωρών ήτοι της διάσωσης των τραπεζών με λεφτά των φορολογουμένων. Αντίθετα άφησε τις τράπεζες να χρεοκοπήσουν, διασφάλισε τις αποταμιεύσεις των πολιτών και προσήγαγε σε δίκες τα διευθυντικά τους στελέχη. Οι εν λόγω τραπεζίτες αντιμετώπισαν τις κατηγορίες της απάτης, ξεπλύματος μαύρου χρήματος, παραπλάνησης των αγορών και παράβασης καθήκοντος. Συνολικά 36 διευθυντές και ανώτατα στελέχη τραπεζών καταδικάστηκαν σε πολυετή φυλάκιση ενώ ακόμη και το ΔΝΤ αναγνώρισε πως η οικονομία της Ισλανδίας επανάκαμψε σύντομα χωρίς να απομειώσει το κράτος προνοίας, τις παροχές προς τους πολίτες της ή να ακολουθήσει αυστηρή λιτότητα.

Αντώνης Καλόγηρος, οικονομολόγος

[i] «Κύρωση της από 18.7.2024 Σύμβασης Συγχώνευσης και Επένδυσης μεταξύ του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και της εταιρείας περιορισμένης ευθύνης με την επωνυμία ThrivestHoldingsLTD»

[ii] «Η αθέατη πλευρά του φεγγαριού: οι αρνητικές επιπτώσεις της αποεπένδυσης του ΤΧΣ από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα», Γ. Μπερτσάτος, Κων. Λοΐζος, ΚΕΠΕ, Απρίλιος 2023

[iii]https://home.treasury.gov/news/press-releases/jl9728