Ο Υπ. Οικονομικών παρουσίασε την περασμένη Παρασκευή 4.10.2024 το Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό-Διαρθρωτικό Σχέδιο για τα έτη 2025-2028.

Το εν λόγω Σχέδιο βασίζεται σε μακροοικονομικές εκτιμήσεις και παραδοχές οι οποίες πολλές φορές αποδεικνύεται ότι απέχουν από την πραγματικότητα.

Το ΑΕΠ του 2023 ανήλθε στα 220,3 δις ευρώ σε ονομαστικούς όρους που σημαίνει ενσωματώνοντας τον πληθωρισμό του 2023 ο οποίος ανήλθε στο 4,2% βάσει της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Επομένως η μεγέθυνση του ΑΕΠ, το οποίο παρουσιάζει ως επιτυχία η κυβέρνηση προήλθε -στο μεγαλύτερο ποσοστό- από την αύξηση των τιμών και όχι του παραγόμενου όγκου προϊόντων. 

Το Μεσοπρόθεσμο Σχέδιο αναφέρει πως η μεγέθυνση του ΑΕΠ θα βασισθεί στην ιδιωτική κατανάλωση, στην εγχώρια ζήτηση, στις επενδύσεις και στην αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος. Ωστόσο η ιδιωτική κατανάλωση εξαρτάται άμεσα από τα εισοδήματα των νοικοκυριών και τους μισθούς των δημόσιων και ιδιωτικών υπαλλήλων. Όταν λοιπόν οι μισθοί στον δημόσιο τομέα αυξηθούν κατά 2,2%-2,5% (για κάθε έτος) σύμφωνα με τις εξαγγελίες του πρωθυπουργού στην ΔΕΘ την διετία 2025-2027 δεν μπορούν να καλύψουν τον πληθωρισμό και τον ρυθμό μεγέθυνσης οπότε η αγοραστική δύναμη τους όχι μόνον δεν θα αυξηθεί αλλά θα μειωθεί.

Παράλληλα οι μισθοί δημοσίων και ιδιωτικών υπαλλήλων εξαρτώνται από την παραγωγικότητα της εργασίας. Η Ελλάδα παραμένει τελευταία στην παραγωγικότητα εργασίας στην ΕΕ-19 με 34,5 δολάρια ανά ώρα εργασίας όταν στην ΕΕ-19 είναι 60,8 δολάρια και στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ στα 53,8 δολάρια. Πως λοιπόν να αυξηθούν οι μισθοί όταν η παραγωγικότητα είναι τόσο χαμηλή;   

Όσον αφορά την παράμετρο των επενδύσεων. Οι ιδιωτικές επενδύσεις χρειάζονται αποταμιεύσεις. Το πρώτο τρίμηνο του 2024 η αρνητική αποταμίευση των νοικοκυριών έφθασε στο -4%.  Το έλλειμμα αποταμίευσης ή διαφορετικά η ανεπάρκεια των εγχώριων αποταμιεύσεων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων, οδηγεί στην προσφυγή σε εξωτερικό δανεισμό και αποτυπώνεται στο Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών και στο εμπορικό ισοζύγιο.  Αυτό υποδηλώνει ότι η ελληνική οικονομία είναι εξαρτημένη από τις εισαγωγές, παράγει πολύ λιγότερα από όσα χρειάζεται και οι δείκτες αυτάρκειας της έχουν καταρρεύσει.

Το πρώτο εξάμηνο του 2024 το έλλειμμα του Ισοζυγίου Τρεχουσών Συναλλαγών ξεπέρασε τα 8,8 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση +8,5% σε σχέση με το αντίστοιχο εξάμηνο του 2023. Το δε έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου, το πρώτο επτάμηνο του 2024, ξεπέρασε το τεράστιο ποσό των 20,3 δισ. ευρώ αυξημένο κατά 2,3 δισ. ευρώ σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2023 συρρικνώνοντας ταυτόχρονα το ΑΕΠ. Την ίδια στιγμή πολλές βόρειο-ευρωπαϊκές χώρες καταγράφουν ογκώδη εμπορικά πλεονάσματα -εις βάρος των ελλειμματικών οικονομιών του νότου- με πρώτη την Γερμανία έχοντας 22,5 δις ευρώ μόνον τον Αύγουστο του 2024 και αθροιστικά άνω των 225,8 δις δολάρια μόνον για το 2023 και η Ολλανδία με 92,5 δις δολάρια επίσης μόνον για το 2023.

Στην αγορά εργασίας η ανεργία ανήλθε στο 9,8% σύμφωνα με την Ελληνική Στατιστική Αρχή. Ωστόσο πρέπει να σημειωθεί πως την τετραετία 2019-2022 εγκατέλειψαν την Ελλάδα συνολικά 238.801 άνθρωποι οι οποίοι ανήκαν στον οικονομικά ενεργό πληθυσμό. Το 58% εξ’ αυτών ήταν ηλικίας 25-44 ετών. Ενώ από το 2010 έως το 2022 έχουν εγκαταλείψει την χώρα 1.079.992 άνθρωποι από τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό εκ των οποίων 234.058 ήταν ηλικίας 15-24 ετών, οι 633.680 ηλικίας 25-44 ετών και οι 212.254 ηλικίας 45-64 ετών.

Πως λοιπόν να επιτύχει οικονομική ανάπτυξη η ελληνική οικονομία όταν ο ενεργός πληθυσμός της συνεχίζει να συρρικνώνεται; Οι παραδοχές του Μεσοπρόθεσμου Σχεδίου 2025-28 υποεκτιμούν ή αγνοούν βασικές συνιστώσες της οικονομικής ανάπτυξης όπως την κατάρρευση της παραγωγικότητας, την τραγική μείωση του ανθρώπινου δυναμικού, την απουσία τεχνολογικών επενδύσεων και την αποεπένδυση αφού η ελληνική οικονομία απομειώνει τον μηχανολογικό κεφαλαιουχικό εξοπλισμό της. 

Παράλληλα το 2023 παρατηρείται υψηλή ζήτηση για ανειδίκευτη απασχόληση και πολύ περιορισμένη ζήτηση για εξειδικευμένη απασχόληση καταδεικνύοντας την από-επένδυση, την έλλειψη βιομηχανικής παραγωγής, την έλλειψη επενδύσεων στους τομείς της έρευνας και της καινοτομίας και την προβληματική δομή της οικονομίας η οποία βασίζεται στις υπηρεσίες και όχι στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή.

Όσον αφορά το Δημόσιο Χρέος η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις πέντε χώρες (οι λοιπές είναι το Σουδάν, Ιαπωνία, τρίτη η Ελλάδα, Σιγκαπούρη και Ιταλία) με το μεγαλύτερο Δημόσιο Χρέος ως ποσοστό ως προς το ΑΕΠ το οποίο ανέρχεται στο 168% και σε απόλυτα μεγέθη συνεχίζει να αυξάνεται. Το δημόσιο χρέος ξεπέρασε τα 407 δις ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2024 έναντι 405,5 δις ευρώ στις 31.3.2024.

Όπως επισημαίνει στην παρέμβασή του και το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής απαιτούνται τουλάχιστον πέντε βασικά σημεία τα οποία αν και εφόσον πραγματοποιηθούν θα μάς οδηγήσουν στην οικονομική ανάπτυξη: α. ωρίμανση των επενδύσεων του Ταμείου Ανάκαμψης σε παραγωγικό κεφάλαιο β. αύξηση των πόρων χρηματοδότησης από τις τράπεζες και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων γ. δυναμική προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων που εμπεριέχουν τεχνογνωσία δ. στήριξη επενδύσεων υψηλής προστιθέμενης αξίας στον τομέα της μεταποίησης ε. μεγέθυνση εργατικού δυναμικού και αποθέματος δεξιοτήτων στην αγορά εργασίας.

Απαιτείται να δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη και την πραγματική μεγέθυνση του ΑΕΠ και όχι στην υπερ-φορολόγηση και από-επένδυση όπως γίνεται σήμερα. Η Ελλάδα χρειάζεται απλοποιημένο και δίκαιο φορολογικό σύστημα το οποίο θα εμπνέει εμπιστοσύνη στον πολίτη και τον μικρομεσαίο επιχειρηματία να προχωρήσει σε υγιείς παραγωγικές επενδύσεις.

Η κάλυψη του μεγάλου επενδυτικού κενού τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον Δημόσιο τομέα αποτελεί ένα από τα βασικότερα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας απόρροια των μνημονιακών πολιτικών, του ξεπουλήματος της Δημόσιας περιουσίας μέσω του Υπερταμείου των δανειστών, της αποβιομηχάνισης και αποεπένδυσης μηχανολογικού εξοπλισμού. Από το 2008 το επενδυτικό κενό της ελληνικής οικονομίας έφθασε να ξεπερνάει ανά έτος ακόμη και το -12% ως ποσοστό του ΑΕΠ σε σχέση με το αντίστοιχο μέσο της Ευρωζώνης οπότε σε απόλυτους αριθμούς άνω των 100 δις ευρώ. 

Αντώνης Καλόγηρος

Oικονομολόγος

Yπεύθυνος Θ.Ο. Οικονομίας