27 Σεπτεμβρίου 1831. Η αποφράδα ημέρα της δολοφονίας του Καποδίστρια.

«Ὁ μόνος αντίπαλος πού δύσκολα ἠττᾶται, εἶναι ὁ ἀπόλυτα ἒντιμος ἂνθρωπος, καί τέτοιος εἶναι ὁ Καποδίστριας» (Μέττερνιχ)

Αφιέρωμα το σημερινό σημείωμα, με αφορμή μια επέτειο, ξεχασμένη, απωθημένη στο ημίφως της ιστορικής μνήμης. 27 Σεπτεμβρίου του 1831, Κυριακή μέρα, 6.35’ το πρωί, δολοφονείται στο Ναύπλιο ο Ιωάννης Καποδίστριας.

Το αποτρόπαιο φονικό γίνεται έξω από τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνος. Συνήθιζε ο Κυβερνήτης να «λειτουργιέται» νωρίς «ὂρθρου βαθέος». Ο θάνατός του θεωρήθηκε «συμφορά διά τήν Ἑλλάδα». «Ὁ κακοῦργος ὃστις ἐδολοφόνησε τόν Καποδίστριαν, ἐδολοφόνησε τήν πατρίδα του», θα πει θρηνώντας ο φίλος του και μεγάλος ευεργέτης της πατρίδας μας, Ελβετός φιλέλληνας Εϋνάρδος. (Το νεοελληνικό κράτος ξεκίνησε με δυο δολοφονίες: του Κυβερνήτη και της Κοινοτικής Παράδοσης. Αυτές ακόμη τις πληρώνουμε).

Στην ιστορία υπάρχουν πρόσωπα αδυσώπητα δορυκτητόρων – κατακτητών, που τα ονόματά τους, κολυμπώντας στο αίμα της νίκης τους, πέρασαν στην επικράτεια του θρύλου. Είναι στη φύση του ανθρώπου να θαυμάζει τους νικητές.

Υπάρχουν όμως και άλλοι ήρωες, που τα τραγικά τους παθήματα είναι «κρημνά ἀρετῆς» (Κάλβος). Προσφέρουν στην ιστορική περιπέτεια το έλεον και τον φόβο μιας πολύ πιο ανθρώπινης αναγνώρισης. Είναι οι ήρωες της ήττας. Αυτοί που «ποτέ ἀπό τό χρέος μή κινοῦντες» δεν στρέφουν την πλάτη στην βεβαιότητα του θανάτου. Σ’ αυτό το είδος της τραγωδίας συναπαντιέται και ο Καποδίστριας, που αντί άλλης τιμής, φρόντισαν τα τωρινά πολιτικά ναυάγια, να συνδέσουν το όνομά του, μ’ ένα νόμο, που για πολλούς κατάντησε συνώνυμο ύβρεως.

Ας είναι, «Πέφτουμε ἑμεῖς, τό ἒργο μας γιά τήν πατρίδα μένει», έλεγε ο Κυβερνήτης. Έχω ένα μικρό βιβλιαράκι, έκδοση του 1976. Περιέχει κείμενα του Καποδίστρια. Εκδόθηκε από τον «Οργανισμό Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων».  (Καταργήθηκε. Τον έφαγαν τα μνημόνια κι αυτόν). Τολμούσε κάποτε ο εν λόγω «Οργανισμός», να εκδίδει και κάποιο βιβλίο εθνικού περιεχομένου, για να συμβάλλει στην ιστορική παιδαγωγία μαθητών και δασκάλων. Αφότου αλώθηκε από την νεοταξική γλίτσα και η λέξη «εθνικός» ποινικοποιήθηκε και βλέπουν το φως της δημοσιότητας κουρελουργήματα τύπου Ρεπούση, βιβλία γλώσσας που μορφώνουν τους Ελληνόπαιδες με συνταγές για επιτυχημένα «μακαρόνια με κιμά» ή Θρησκευτικά, μεταλλεία βλασφημίας και αιρέσεων.  Ερανίζομαι από το θαυμάσιο αυτό τευχίδιο κάποια κείμενα του Καποδίστρια, που επιβεβαιώνουν το γιατί η πρόωρη απώλειά του υπήρξε πράγματι συμφορά για τους Έλληνες.

Είχε συλλάβει εναργέστατα ο Καποδίστριας την ιδέα ότι για να ανορθωθεί ο λαός χρειάζεται σωστή Παιδεία «τῆς ροδοχρόου ταύτης ἐλπίδος τοῦ Ἓθνους», όπως ο ίδιος την αποκαλεί σε μια επιστολή του.

Τι σχολείο όμως ονειρεύεται για τον λαό; «Τά σχολεῖα δέν εἶναι ἀπλῶς τόποι προσκτήσεως γνώσεων, ἀλλά κυρίως φροντιστήρια ἠθικῆς, χριστιανικῆς καί ἐθνικῆς ἀγωγῆς». Σήμερα και οι τρεις αυτές λέξεις που συνοδεύουν την αγωγή, είναι προγραμμένες, γι’ αυτό περισσεύουν η ανηθικότητα, η αθεΐα και η αφιλοπατρία. Γι’ αυτό και «νόμιμα» αλλά χωρίς ίχνος ηθικής, «κάποιοι», με ήθος κλεφτοκατσικάδικο, βρίσκονται με ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα στην ιδιοκτησία τους.

Δεν διαφεύγει, από το ανύστακτο ενδιαφέρον του για την Παιδεία, το ποιόν των «διδασκάλων». «Τό συμφέρον καί ἡ ἐθνική φιλοτιμία θἀ ὑποκινηθῶσι ἐξ ἲσου, ἐᾶν τό ἐκπαιδευτήριον προικισθεῖ μέ ὃλα τἀ μέσα τῆς παραγωγῆς τῆς παιδείας, ἐάν διδάσκαλοι διακεκριμένοι, ἐπί φιλοθρησκεία καί ἒρωτι πρός τήν ἐθνικήν γλῶσσαν καί φιλολογίαν, ἐκλέγονται μεταξύ τῶν Ἑλλήνων, οἲτινες δικαίως ὑπολήπτονται ἐν τῶ κόσμω τῶν γραμμάτων καί ἐπιστημῶν».

«Σχολεῖο ἲσον δάσκαλος» και, κατά τον Κυβερνήτη, σωστός δάσκαλος είναι ο διακεκριμένος επί «φιλοθρησκεία», ο χριστιανός δάσκαλος, και ο «ἐπί ἒρωτι» προς την γλώσσα μας. Γλώσσα και πίστη είναι τα δύο «τζιβαϊρικά πολυτίμητα», που αρδεύουν την εθνική μας συνείδηση.

«…Ἂρτου καί χρημάτων ἀνάγκην ἒχομεν. Ἐγώ ἐκ τῶν λειψάνων τῆς μικρᾶς μου περιουσίας ἒδωκα ἢδη». Ό,τι βιος είχε το πρόσφερε στην πάμφτωχη πατρίδα. Έδινε παράδειγμα στον λαό, τον φιλοτιμούσε. Λέει κάπου ο Πλάτων: «Πολιτεία τροφή ἀνθρώπων ἐστίν, καλή μἐν ἀγαθῶν, ἡ δ’ ἐναντία, κακῶν». Η πολιτεία, είναι ανατροφή, διαπαιδαγώγηση ανθρώπων. Η καλή πολιτεία κάνει τους πολίτες «καλούς καγαθούς», το κακό κράτος εκμαυλίζει τους πολίτες. Το ήθος των πολιτών μολύνεται, όταν κυβερνούν αχαλίνωτοι φιλοχρηματίες, αδιάντροποι σαλταδόροι και λοιπά αριστερόστροφα κηφηνοειδή.

Ελάχιστη υπόληψη τρέφει ο Καποδίστριας για την Ευρώπη: «Και ἐγώ ἀναγκαιότατον κρίνω νά συλλέξωμεν καί ἐπαναγάγωμεν εἰς τήν Ἑλλάδα τούς νέους Ἓλληνας, ὃσοι ἐπί προφάσει μαθήσεως διαφθείρωνται ἐν Εύρώπη…». Η Ευρώπη, που για τους σημερινούς είναι «τόπος ἐπαγγελίας», για τον συνετό Κυβερνήτη, είναι εστία διαφθοράς. (Εννοεί τις παραλυμένες θεωρίες της «πεφωτισμένης Εύρώπης» και του πέραν του Ατλαντικού πνευματικού παιδιού της, που ήδη γονατίζουν την οικουμένη).

«Δέν μέ μέλει» γράφει «περί τοῦ τί λέγουσι καί τί θά εἲπωσι περί ἑμοῦ. Μέ ἐνδιαφέρει μόνον νά εὐρίσκωμαι ἐν εἰρήνη πρός τήν συνείδησήν μου, ὃπως καί εὐρίσκωμαι, χάρις τῶ Θεῶ». ( Το 1811, ευρισκόμενος στην Βιέννη, ολόκληρη η αυστριακή αστυνομία τον παρακολουθεί, μήπως ανακαλύψει σκάνδαλο. Εις μάτην. Τις ώρες που κάποιοι διπλωμάτες έτρεχαν στα καζίνα και στα πορνεία –κάτι θυμίζει αυτό– ο Καποδίστριας πήγαινε για προσευχή στην Ορθόδοξη Εκκλησία της πόλης). Μπορεί κάποιος από τους ψευτοεθνοσωτήρες της σήμερον, να καυχηθεί για το έργο του και να επαναλάβει αυτά τα λόγια. Δύσκολο. Οι συνειδήσεις τους έχουν μπαζωθεί….και θα τους συντηρήσει η ιστορία ως προδότες της Μακεδονίας.

Δημήτρης Νατσιός

Πρόεδρος της ΝΙΚΗΣ