Η πρόσφατη επίσκεψη του Πάπα Λέοντος στην Τουρκία, και τα επαινετικά σχόλια του προς τη χώρα για τη υποτιθέμενη θρησκευτική της ανοχή, έχουν προκαλέσει έντονο προβληματισμό και αντιδράσεις στους κόλπους του Χριστιανισμού.
Η στάση του Πάπα έναντι του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η επιλογή του να αποφύγει την ανάδειξη των πιεστικών ζητημάτων που αφορούν τη χριστιανική μειονότητα, εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα και την ειλικρίνεια της διαθρησκευτικής διπλωματίας.
Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος θα μπορούσε να είχε προσφέρει στον Πάπα μια πολύ διαφορετική εικόνα αυτής της ανοχής. Μια εικόνα που περιλαμβάνει για παράδειγμα το αναγκαστικό κλείσιμο της θεολογικής σχολής της Χάλκης και την άρνηση του Ερντογάν να επιτρέψει την επαναλειτουργία της.
Η επίσκεψη θα μπορούσε να είχε αποτελέσει μια ιστορική ευκαιρία για τον Πάπα να επισκεφθεί την Αγία Σοφία, τον επί χίλια χρόνια μεγαλύτερο ναό της Χριστιανοσύνης, που μετατράπηκε εκ νέου σε τζαμί από τον Ερντογάν.
Μια δημόσια έκκληση για την επαναλειτουργία της ως εκκλησία, θα είχε υπενθυμίσει στους Χριστιανούς παγκοσμίως τον τρόπο που η Τουρκία αντιμετωπίζει σήμερα τους ίδιους και τα ιερά τους. Αντ’ αυτού, ο Πάπας επέλεξε τη σιωπή, φροντίζοντας να μην φέρει σε δύσκολη θέση τον οικοδεσπότη του. Τουλάχιστον ο Πάπας δεν προσευχήθηκε όταν επισκέφθηκε το Μπλε Τζαμί, όπως ήλπιζαν οι Τούρκοι. Κάτι ήταν κι αυτό.
Ο Πάπας Λέων επαίνεσε την Τουρκία ως παράδειγμα θρησκευτικής συνύπαρξης, έναν ισχυρισμό που είναι, στην καλύτερη περίπτωση, παράλογος. Η Τουρκία δεν είναι απλώς κυρίως μουσουλμανική – είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου μουσουλμανική (99%).
1900: Το 25% του πληθυσμού της Τουρκίας στα σημερινά της όρια ήταν Χριστιανοί.
Σήμερα: Το ποσοστό έχει μειωθεί δραματικά στο 1%.
Αυτή η μείωση είναι αποτέλεσμα μιας συστηματικής εξόντωσης. Η Γενοκτονία των Αρμενίων και οι μαζικές σφαγές των Ρωμηών εξηγούν αυτή την απότομη μείωση.
Η πτώση του χριστιανικού πληθυσμού δεν είναι απλώς ένας πίνακας στατιστικής. Συνδέεται με μερικά από τα πιο σκοτεινά κεφάλαια της σύγχρονης ιστορίας. Η Γενοκτονία των Ποντίων (1914-1923) αποτέλεσε ένα δολοφονικό σχέδιο εξόντωσης των κατοίκων της περιοχής του Πόντου, κατά το οποίο εκατοντάδες χιλιάδες εκτοπίστηκαν, σφαγιάστηκαν ή πέθαναν από τις κακουχίες.
Τα θύματα των γενοκτονιών των Ρωμηών, συμπεριλαμβανομένων των Ποντίων, των Μικρασιατών και των κατοίκων της Ανατολικής Θράκης, αποτελούν μόνιμη υπενθύμιση ότι η υποτιθέμενη θρησκευτική συνύπαρξη στην περιοχή χτίστηκε πάνω σε μαζικά εγκλήματα και την άρνηση της Τουρκίας να αναγνωρίσει αυτές τις θηριωδίες.
Ακόμη και δεκαετίες μετά, η βία κατά των Ρωμηών συνεχίστηκε. Τα τραγικά Σεπτεμβριανά του 1955, κατά τη διάρκεια των οποίων οργανωμένοι όχλοι εξαπέλυσαν πογκρόμ εναντίον της ελληνικής μειονότητας της Κωνσταντινούπολης, αποτελούν ένα ακόμη αποτρόπαιο παράδειγμα.
Εκκλησίες, σπίτια, σχολεία και καταστήματα της ελληνικής κοινότητας λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν, με τους Έλληνες να υφίστανται βία, ακόμα και βιασμούς και δολοφονίες. Αυτά τα γεγονότα ήταν το τελειωτικό χτύπημα που οδήγησε στον μαζικό εκτοπισμό των εναπομεινάντων Ελλήνων της Πόλης, ολοκληρώνοντας πρακτικά την εκδίωξη του ελληνικού στοιχείου.
Σε μια χώρα με αυτό το ιστορικό, η δήλωση του Πάπα ότι άνθρωποι διαφορετικών θρησκειών μπορούν να ζήσουν ειρηνικά στην Τουρκία, ακούγεται ως βαθιά άγνοια ή συνειδητή άρνηση της πραγματικότητας. Στην Τουρκία ζουν ειρηνικά απλά επειδή το 99% είναι Μουσουλμάνοι, και το 1% των Χριστιανών γνωρίζει ότι πρέπει να είναι υποταγμένο.
Η ειρήνη στην Τουρκία οφείλεται στην πραγματικότητα σε αυτήν την υποταγή των μειονοτήτων. Ο Πάπας όφειλε να υπερασπιστεί τους πιστούς του Σταυρού από εκείνους που τους διώκουν. Ωστόσο δεν το έπραξε
Η ΝΙΚΗ τοποθετείται σταθερά ενάντια σε αυτή την πολιτική κατευνασμού και σιωπής απέναντι στην Τουρκία. Τονίζουμε ότι η θρησκευτική ελευθερία και η προστασία των χριστιανικών μνημείων, ιδίως στην Τουρκία και σε όλη την Εγγύς Ανατολή, αποτελούν αδιαπραγμάτευτη προτεραιότητα.
Η ΝΙΚΗ υποστηρίζει πως η ελληνική εξωτερική πολιτική πρέπει να είναι δυναμική και να διεθνοποιεί ζητήματα όπως η Αγία Σοφία και η επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, ασκώντας συνεχή πίεση στους διεθνείς οργανισμούς και τους εταίρους μας.
Σε αυτό το πλαίσιο, καταδικάζουμε απερίφραστα την μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και την συστηματική καταπίεση της Ελληνικής Ορθόδοξης μειονότητας και του Πατριαρχείου. Θεωρούμε ότι ο Πάπας Λέων έχασε μια ιστορική ευκαιρία να σταθεί στο πλευρό των διωκόμενων Χριστιανών και να ασκήσει ουσιαστική κριτική στη θρησκευτική πολιτική του Ερντογάν.
Η ειρήνη δεν μπορεί να οικοδομηθεί πάνω στην υποχώρηση και τη σιωπή, αλλά απαιτεί την θαρραλέα διεκδίκηση των δικαίων και την υπεράσπιση της πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς.
Χριστόδουλος Μολύβας
Υπεύθυνος θεματικής ομάδας ανάπτυξης και επενδύσεων της ΝΙΚΗΣ